Marta Cipińska: Tematyką energii odnawialnej zajmuje się Pan już od 30 lat. Jak zaczęła się Pana przygoda z tą dziedziną?

Andrzej Chochowski: Dla mnie całkiem przypadkowo. Po ukończeniu studiów doktoranckich na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej w 1981r. trafiłem (też przypadkowo) do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na Wydział Techniki Rolniczej i Leśnej, gdzie poszukiwano elektryka. Pracowali tam już moi znajomi ze studiów i jakoś tak szybko włączono mnie do zespołu, który prowadził badania nad wykorzystaniem energii słonecznej w rolnictwie. W swoim doktoracie zajmowałem się zagadnieniami cieplno-wentylacyjnymi w maszynach elektrycznych, w związku z tym z nagrzewaniem i chłodzeniem byłem już nieco obeznany. Zespołem kierował wówczas doc. Krzysztof Majka. Opracowywano tam rozwiązania kolektorów powietrznych do nagrzewania powietrza jako czynnika suszącego (siano, ziarno zbóż, cebule, cebulki kwiatowe). W związku z tym, że największe dawki energii promieniowanie słonecznego pokrywały się z zapotrzebowaniem na energię cieplną dla celów suszarniczych zainteresowanie sektora rolniczego tymi rozwiązaniami było spore. Później zaczęliśmy badania nad kolektorami do podgrzewania ciepłej wody użytkowej dla celów sanitarnych w punktach skupu mleka, małych zakładach przetwórstwa spożywczego, itd...Testowanie pierwszego polskiego kolektora firmy METALPLAST Bielsko-Biała i kolejnych. Dalej to już zaczęło się rozwijać nasze zainteresowanie na inne źródła: geotermię płytką, wiatrową (małej mocy) i hybrydowe systemy zasilania łączące różne źródła odnawialne z tradycyjnymi (zwłaszcza interesowała nas współpraca, badania eksploatacyjne i sterowanie).

Co uważa Pan za swój największy sukces w dotychczasowej pracy?

Andrzej Chochowski: Stworzenie zespołu, który zainteresowany tematyką odnawialnych źródeł energii (OZE) rozwija te zagadnienia, pamiętając o ich miejscu i możliwościach w energetyce, zna ich wady i zalety.

Został Pan laureatem konkursu "Promotor Energetyki Odnawialnej 2010". Czy spodziewał się Pan takiego wyróżnienia?

Andrzej Chochowski: Nie. Zaskoczenie było tym większe. Przyznanie nagrody Promotor Energetyki Odnawialnej przyjmuję jako wyróżnienie nie tylko dla mnie osobiście, ale przede wszystkim dla całego Zespołu i środowiska, który reprezentuję. Trudno mi byłoby stwierdzić, że uruchomienie w SGGW kierunku technologie energii odnawialnej jest jedynie moją zasługą. Byłem jedynie pomysłodawcą i inicjatorem, ale sporą pracę w opracowanie programu i planu studiów włożyło wielu pracowników kierowanego przeze mnie Wydziału Inżynierii Produkcji i Wydziału Inżynierii i Kształtowania Środowiska.        Przyznanie wyróżnienia to satysfakcja dla mnie i Zespołu. Myślę, że to także informacja, dzięki której (mam nadzieję) spora grupa młodzieży dowie się o możliwościach studiowania ciekawego kierunku, dającego duże możliwości na rynku pracy. Niestety nie wiąże się to z żadnymi dodatkowymi funduszami na prowadzenie badań czy realizację dydaktyki, np. przyznanych przez NFOŚiGW, a to by nam się marzyło. Może wsparcie nowego kierunku studiów ? Nasze dotychczasowe badania realizowane są dzięki grantom Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, jakie uzyskałem na przestrzeni ostatnich 10 lat.

Jakie projekty realizuje Pan obecnie? jakie są Pańskie plany na przyszłość?

Andrzej Chochowski: Obecnie modernizujemy nasz hybrydowy system zasilania energią w Regionalnym Centrum Edukacji Ekologicznej w Budach Grabskich k/Skierniewic. Zbudowaliśmy go wspólnie przed 13 laty ze Stowarzyszeniem Przyjaciół Bolimowskiego Parku Krajobrazowego i Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi. Zadaniem tego systemu jest przygotowanie ciepłej wody użytkowej dla dużego obiektu hotelowego. W związku z tym, że cały czas monitorujemy pracę tego systemu, a teraz także sterujemy na odległość jego pracą (z laboratorium w SGGW) zaistniała potrzeba wymiany systemu pomiarowego i zastosowanie sterowników PLC w układach regulacji i sterowaniu przez internet. Plany na przyszłość to smart grid – budowa inteligentnych systemów zarządzających energią na szczeblu lokalnym.

W tym roku akademickim utworzono nowy kierunek studiów na SGGW: technologie energii odnawialnej. Czy Polska potrzebuje specjalistów w tej dziedzinie? Jakie są cele i założenia tego kierunku?

Nie mam wątpliwości, że w Polsce potrzebni są specjaliści z tego zakresu. Energetyka u nas w kraju jest obecnie zdominowana przez węgiel kamienny i brunatny. Jednak uwarunkowania prawne i względy ochrony środowiska skłaniają do coraz powszechniejszego wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, szczególnie na terenach słabo zurbanizowanych. Podjęte przez Polskę wyzwania związane z programami strategicznymi Unii Europejskiej wymagają nie tylko zmian prawno-organizacyjnych i nakładów finansowych, ale także wykształcenia pracowników zdolnych do wdrażania konkretnych zamierzeń w ramach realizacji polityki energetycznej Polski. OZE mają ogromną rolę do spełnienia na lokalnym rynku energii. Nie tylko dlatego, że mogą uzupełniać braki energii, ale także i dlatego że są źródłem aktywizacji lokalnych społeczności. Dają miejsca i pobudzają rynek pracy, co nie jest bez znaczenia dla wielu gmin, powiatów, a nawet województw. Wiele obszarów kraju to dzisiaj prawie pustynie energetyczne, z trudno dostępnymi tradycyjnymi nośnikami energii. Ogranicza to rozwój ekonomiczny tych terenów.

SGGW jest uczelnią szczególnie predestynowaną do kształcenia absolwentów w kierunku technologie energii odnawialnej. Szeroko prowadzone w Uczelni badania naukowe w zakresie: genetycznej modyfikacji odmian rośli energetycznych, produkcji biomasy stałej, produkcji biokomponentów do paliw transportowych, analizy procesu spalania biopaliw w silnikach wysokoprężnych, czy badań nad wykorzystaniem energii słonecznej, wodnej, geotermalnej, a ostatnio także wiatrowej, stanowią uzasadnienie dla podjęcia działalności dydaktycznej w tych kierunkach. Badania te realizowane są nie tylko w ramach działań statutowych, ale również w ramach grantów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Posiadamy w uczelni laboratoria badawcze niezbędne dla procesu dydaktycznego m.in. takie jak: inżynierii genetycznej, inżynierii elektrycznej, automatyki, maszyn rolniczych i leśnych, mechaniki płynów, aktynometryczne pomiarów słonecznych, czy też terenowe stanowiska badawcze hybrydowego systemu zasilania energią, zasobów energii wiatrowej, polowych upraw energetycznych. SGGW jest organizatorem krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych z zakresu energetyki odnawialnej, z uznaną renomą środowisk zarówno nauk rolniczych, ekonomicznych jak i technicznych.

Celem nowego kierunku jest przygotowanie specjalistów dla tworzącego się lokalnego rynku energii. Absolwent na podstawie gruntownej wiedzy z zakresu nauk matematyczno-przyrodniczych, rozszerzonej o zagadnienia techniczno-organizacyjne dotyczące energetyki, będzie przygotowany do rozwiązywania problemów racjonalnego wdrażania technologii energii odnawialnej. Zostanie specjalistą zdolnym do planowania i projektowania rozwoju terenowej gospodarki energetycznej w oparciu o miejscowe, ekologiczne źródła. Znane mu będą zagadnienie rynków energii, w tym odnawialnej. Będzie przygotowany do pozyskiwania, produkcji i przetwarzania energii ze źródeł odnawialnych oraz eksploatacji urządzeń wykorzystujących te źródła. Interdyscyplinarne wykształcenie umożliwi mu pracę w przedsiębiorstwach zajmujących się wytwarzaniem i obrotem energią na rynkach lokalnych. Absolwent będzie także przygotowany do pracy w administracji rządowej i samorządowej oraz doradztwie na stanowiskach związanych z zagadnieniami energetycznymi. W szczególności zdobędzie wiedzę pozwalającą na ubieganie się o uprawnienia w zakresie wykonywania audytów energetycznych.

Wykształcenie absolwenta jest zgodne z kierunkami polityki europejskiej w obszarze sektora energetyki, której strategicznym celem jest radykalny wzrost roli odnawialnych źródeł energii i ich udziału w bilansie energetycznym kraju. 

Jak widzi Pan przyszłość energetyki odnawialnej w Polsce?

Andrzej Chochowski: Energetyka odnawialna będzie się rozwijać, chociaż napotyka i napotykać będzie liczne przeszkody, przede wszystkim nie merytoryczne. Główne zarzuty podawane przez lobby tradycyjnej energetyki uwypuklające wady OZE jako źródeł niespokojnych, o małej niezawodności (mała gęstość produkowanej energii, nierównomierny rozkład w ciągu roku i doby), np. farm wiatrowych, będą stopniowo eliminowane wraz z rozwojem energoelektroniki, inteligentnych sieci, wprowadzaniem nowych technik zarządzania, krótko mówiąc wraz z postępem nauki i techniki. Niepodważalną zaletą OZE są ograniczone koszty eksploatacyjne. Nie ma tu problemów kopalni węgla, tragedii górników i ich rodzin, zrujnowanego środowiska. Jest możliwość ograniczenia strat przesyłowych (producent i odbiorca w pobliżu), aktywizacji zawodowej lokalnych społeczności, zabezpieczenia obszarów chronionych krajobrazowo - to bardzo dużo. Trudno nie zgodzić się z poglądem, że OZE nie wyeliminuje energetyki konwencjonalnej, bo też wyeliminować nie jest w stanie. Ale może w znaczącym stopniu ją uzupełnić, a przede wszystkim wspomagać. 

Portal Biotechnologia.pl pragnie serdecznie podziękować Panu Andrzejowi Chochowskiemu za udzielenie wywiadu.

red. Marta Cipińska