Odmianę tę wykryto w różnych miejscach na świecie, ale do tej pory choroba występowała najczęściej w Azji i byłych republikach radzieckich. W wyniku wybuchu choroby w regionie KwaZulu-Natal w RPA w krótkim okresie zmarło 52 z 53 pacjentów, u których ją zdiagnozowano. Wszyscy spośród zbadanych byli również zarażeni HIV.

Wybuch choroby wywołał poważny niepokój, co doprowadziło do zorganizowania spotkania kryzysowego afrykańskich ekspertów w dziedzinie zdrowia z 11 krajów Afryki i WHO w celu omówienia problemu. Przedstawiciele WHO wzywają do podjęcia natychmiastowych działań w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się tej choroby, podobnie jak w przypadku reakcji na epidemie ptasiej grypy i SARS. Należy jak najszybciej powstrzymać przenoszenie się niebezpiecznej odmiany gruźlicy.

- Ten problem należy potraktować równie poważnie. Nie można zwlekać - powiedział Ernest Jamarillo z WHO na konferencji w Johannesburgu.

Istnieje obawa, że w Afryce, a zwłaszcza w jej części południowej, XDR-TB prawdopodobnie już ma bardzo duży zasięg. Choroba może być rozpowszechniona na obszarach górniczych, gdzie mogła bardzo łatwo rozprzestrzeniać się przez bliskie kontakty osobiste. Jeżeli XDR-TB występuje razem z HIV, skutki są druzgocące, zwłaszcza dla populacji, które dopiero zaczynają odczuwać korzyści skojarzonego leczenia retrowirusowego.

Jedynie u 44 z 52 zmarłych w KwaZulu-Natal przeprowadzono testy na zakażenie HIV, ale wszyscy byli nosicielami tej choroby. Nazwa XDR-TB jest związana z tym, że odmiana ta wykształciła odporność zarówno na leczenie pierwszego rzutu, jak również na co najmniej dwie z sześciu metod leczenia drugiego rzutu, co poważnie ogranicza możliwości interwencji.

W celu natychmiastowego powstrzymania choroby południowoafrykańska Rada ds. Badań Medycznych, Ośrodki Kontroli Chorób w USA i WHO opracowały siedmiopunktowy plan następujących działań:

- przeprowadzenie szybkich sondaży na temat XDR-TB,
- zwiększenie możliwości laboratoriów,
- zwiększenie zdolności osób zarządzających sektorem zdrowia do reagowania na wybuchy XDR-TB,
- wprowadzenie środków ostrożności w celu kontroli zakażeń,
- zwiększenie wsparcia dla badań nad odpornością na leki,
- zwiększenie wsparcia dla badań nad opracowaniem szybkiego testu diagnostycznego,
- promowanie uniwersalnego dostępu do leków antyretrowirusowych w ramach wspólnych działań przeciw gruźlicy i HIV.

Bakteria miałaby możliwość mutowania się i rozwijania większej odporności tylko przy nieodpowiednim stosowaniu istniejących środków do leczenia choroby. Mogłoby do tego dojść ze względu na słaby monitoring lub brak środków.

Najbardziej niepokojące jest, że te 53 dotychczas wykryte przypadki to tylko potwierdzone przypadki tej choroby. - W chwili obecnej nie dysponujemy systemami nadzoru, dlatego tak naprawdę nie wiemy, ilu ludzi jest zarażonych - powiedział prof. Willem Sturm, który wykrył tę odmianę w KwaZulu-Natal.

UE odegrała zasadniczą rolę w poszukiwaniu skutecznych środków pozwalających powstrzymać zarówno SARS, jak i ptasią grypę. Strategie te można by przenieść na grunt walki z XDR-TB.

Ponadto szósty i siódmy program ramowy (6. PR i 7. PR) przewidują kontynuację badań nad gruźlicą i oraz intensywne badania w ramach programu partnerstwa między Europą a krajami rozwijającymi się w zakresie badań klinicznych (EDCTP), co ma na celu zwiększenie liczby skutecznych interwencji, które pomogłyby w walce z gruźlicą. Platensymycyna, nowy antybiotyk opracowany przez firmę Merck, Sharp and Dohme z USA, może również zapewnić skuteczne leczenie, jeżeli pomyślnie przejdzie badania kliniczne na ludziach.