Ukąszenie Wałęsaka brazylijskiego wywołuje szereg groźnych objawów jak silny ból, pobudzenie, ślinotok, potliwość, arytmię, porażenie nerwowe, a w najgorszym wypadku powoduje śmierć. Jad tego pająka to prawdziwy koktajl różnorodnych substancji - peptydów, wolnych aminokwasów, histaminy i serotoniny. Większość wyizolowanych toksyn najprawdopodobniej działa na kanały jonowe (sodowe, wapniowe i potasowe).

Jedną ze składowych jadu  jest  toksyna Tx2-6, która wywołuje długotrwały, bardzo bolesny wzwód prącia niezwiązany z podnieceniem lub pobudzeniem seksualnym (priapizm). Obecnie prowadzone są badania, gdzie próbuje się zastosować tę toksynę w leczeniu zaburzeń erekcji. Zwierzętom laboratoryjnym, które z powodu podwyższonego patologicznie ciśnienia nie osiągały prawidłowego wzwodu (szczurom, myszom) podawano Tx2-6. Analiza tkanek szczurów wykazała, że toksyna podwyższała istotnie stężenie tlenku azotu (NO). Obecność tlenku azotu jest wstępnym warunkiem dla utrzymania ciśnienia wewnątrznaczyniowego i wzwodu. Na podobnej zasadzie działają wykorzystywane dziś pigułki na zaburzenia erekcji - Viagra, Cialis, Levitra.

Patomechanizm powstawania bólu wiąże się z pobudzeniem przez mediatory zapalne, nocyceptorów zlokalizowanych na zakończeniach włókien nerwowych. Uwalniają one na skutek uwrażliwienia takie przekaźniki jak glutaminian, które z kolei łącząc się z receptorami NMDA i AMPA powodują zwiększony napływ wapnia do komórek i dalej poprzez impulsację rdzeniową i wzgórzową powodują świadome odczuwanie bólu.
Z jadu pająka udało się wyizolować neurotoksyczną substancję z grupy polipeptydów PhTx3. Substancja ta blokując kanały wapniowe, prowadzi do obniżenia uwalniania glutaminianu i zwrotnego wychwytu wapnia oraz  glutaminianu. W związku z powyższym istnieje możliwość stosowania toksyny PhTx3 w celu zablokowania nieprawidłowego , nadmiernego uwalniania glutaminianu w stanach patologicznych – takich jak ból.

Z drugiej strony jad ten pobudza także receptory serotoninowe nerwów czuciowych 5-HT4, a ta stymulacja powoduje uwalnianie neuropeptydów takich jak substancja P co w efekcie wywołuje silny ból i stan zapalny.

Jad Wałęsaka, na skutek aktywacji mastocytów i uwalniania przez nie autakoidów takich jak serotonina i histamina, powoduje wzrost przepuszczalności naczyń skórnych (badania na królikach i szczurach).  Substancje te aktywują układ kalikreina-kinina, czego wynikiem jest synteza pozapalnego czynnika – bradykininy. Cały ten skomplikowany proces manifestuje się bólem i obrzękiem płuc. Inhibitor proteazy – Trasylol, hamując syntezę bradykininy, znacząco zmniejsza obrzęki indukowane przez układ kalikreiny, a przez to i jad Phoneutria nigriventer.

Obecnie w większości badań dotyczących układu kalikreina – kinina wykorzystuje się jad Wałęsaka brazylijskiego co w przyszłości może przysłużyć się do głębszego poznania funkcji wspomnianej kaskady enzymatycznej.

red. Magdalena Habuz