Osoby z przewlekłą chorobą nerek, a szczególnie hemodializowane, są bardziej narażone na zakażenie koronawirusem i ciężki przebieg COVID-19. SARS-CoV-2 może również powodować poważne i trwałe uszkodzenia funkcji narządów u osób dotychczas zdrowych, w tym serca i nerek. Choć mechanizm uszkodzenia nerek przez koronawirusa nie jest do końca jasny, istnieje kilka czynników, którym obecnie przyglądają się lekarze i naukowcy. Argumentów wskazujących na powagę sytuacji dostarczają doświadczenia systemu opieki zdrowotnej w Stanach Zjednoczonych. W badaniu [1] zleconym przez Departament ds. Weteranów USA przeanalizowano dokumentację zdrowotną ponad 89 tys. pacjentów, u których między marcem 2020 r. a marcem 2021 r. stwierdzono pozytywny wynik testu na koronawirusa, a także 1,6 mln osób, które nie były pacjentami z COVID-19 w tym okresie. Stwierdzono, że:

* Im intensywniejsze objawy w początkowym stadium choroby COVID-19, tym większe było prawdopodobieństwo wystąpienia u nich trwałego uszkodzenia nerek.

* Osoby, które w okresie od 1 do 6 miesięcy wcześniej przeszły zakażenie wirusem SARS-CoV-2, były o 35% bardziej narażone na uszkodzenie nerek lub znaczne pogorszenie ich funkcji w porównaniu do pacjentów, którzy nie chorowali na COVID-19.

* 4757 pacjentów, którzy przechorowali COVID-19, co stanowiło ponad 5% zbadanej grupy, straciło co najmniej 30% funkcji nerek w ciągu zaledwie roku od zakażenia. Jest to ekwiwalent 30-letniego spadku czynności nerek (zakładając, że zdrowi dorośli stopniowo tracą czynność nerek w tempie średnio 1% rocznie, począwszy od 30. lub 40. roku życia).

– Obserwujemy, że u części osób, szczególnie tych z ciężkim przebiegiem COVID-19, rozwija się umiarkowane lub ciężkie uszkodzenie nerek. Taki przebieg kliniczny wskazuje, że w wyniku COVID-19 czeka nas znaczący wzrost zachorowań na przewlekłą chorobę nerek – komentuje dr hab. n. med. Szymon Brzósko, nefrolog, dyrektor medyczny DaVita Polska, drugiej co do wielkości niepublicznej sieci stacji dializ w Polsce. – Uszkodzenia narządów, do których doprowadza COVID-19, mogą być nieodwracalne. Po przechorowaniu ostrego uszkodzenia nerek, zresztą nie tylko w przebiegu COVID-19, obserwuje się trwałe ubytki filtracji kłębuszkowej, co w przyszłości będzie miało swoje konsekwencje. Przewlekłe uszkodzenie ma charakter postępujący. W zależności od etiologii i chorób współistniejących może prowadzić do nieodwracalnej utraty funkcji nerek, gdzie konieczne jest podjęcie terapii nerkozastępczej – przeszczepienia nerki lub dializoterapii. Rozwinięcie trwałych problemów z nerkami po przebytym zakażeniu koronawirusem może stać się dla osób dotkniętych tym problemem osobistą tragedią, zaś dla systemu opieki zdrowotnej dużym wyzwaniem organizacyjno-finansowym – dodaje.

Dlaczego zatem wirus SARS-CoV-2 może być tak niebezpieczny dla nerek? Istnieje kilka potencjalnych wyjaśnień tego stanu rzeczy. Po pierwsze, koronawirus może bezpośrednio atakować komórki nerek. Komórki nerek mają receptory, które umożliwiają koronawirusowi przyłączanie się i wnikanie do nich oraz namnażanie, co powoduje uszkodzenie tkanek nerek. Podobne receptory znajdują się w komórkach płuc i serca, gdzie, jak wykazano, koronawirus powoduje uszkodzenia. Rolę w uszkodzeniu nerek w przebiegu COVID-19 może mieć też hipoksja (niedostateczna ilość tlenu we krwi), której doświadcza część osób, szczególnie tych ciężko chorych. U niektórych osób odpowiedź immunologiczna na koronawirusa może prowadzić także do tzw. burzy cytokinowej (zjawiska nadmiernej, ogólnoustrojowej reakcji zapalnej organizmu na patogen), podczas której układ odpornościowy produkuje nadmierną ilość cytokin. Cytokiny to małe białka, które pomagają komórkom komunikować się w czasie, gdy układ odpornościowy walczy z infekcją. Ich nagła produkcja może jednak potencjalnie prowadzić do poważnego stanu zapalnego, który może zniszczyć zdrowe tkanki, w tym tkanki nerek. Kolejna hipoteza mówi o tym, że COVID-19 powoduje zakrzepy krwi, które mogą również powstawać w mikrokrążeniu nerek. Tworzenie się drobnych zakrzepów w krążeniu nerkowym, które mogą zatykać najmniejsze naczynia krwionośne w nerkach, to znany mechanizm powodujący zaburzenia ich czynności.

Biorąc pod uwagę powyższe zagrożenia i chcąc chronić się przed ciężkim przebiegiem COVID-19, obecnie najskuteczniejszym sposobem jest szczepienie. – To zrozumiałe, że celem szczepień jest zarówno zmniejszenie liczby zachorowań, jak i przede wszystkim ciężkiego przebiegu choroby oraz liczby zgonów. Teraz, gdy dostępne są bezpieczne i skuteczne szczepionki, skorzystanie z nich zapobiega również pocovidowym powikłaniom, szczególnie dotykającym osoby z poważnym przebiegiem COVID-19. Miejmy na uwadze to, że ta choroba może mieć naprawdę groźne konsekwencje dla naszych nerek – konsekwencje, które mogą nam towarzyszyć do końca życia – apeluje dr hab. n. med. Szymon Brzósko. Przewlekła choroba nerek to obecnie jedno z najczęściej występujących schorzeń cywilizacyjnych. Na całym świecie choruje na nią już prawie 700 mln osób, w Polsce problem ten może dotyczyć nawet 4,5 mln ludzi, z czego większość o tym nie wie. Całkowita, nieodwracalna utrata funkcji nerek wymaga terapii nerkozastępczej – przeszczepienia nerki lub dializ. W Polsce dializowanych jest ok. 20 tys. osób rocznie.