Dane Centrum e-Zdrowia dot. liczby zgonów w powodu zapalenia płuc u osób hospitalizowanych coraz bardziej niepokoją. Według informacji z 2019 r. w Polsce z powodu zapalenia płuc umierało ok. 12 tys. osób rocznie, co stanowiło jeden z najwyższych wskaźników w Unii Europejskiej. Szacuje się, że obecnie na całym świecie co roku choruje na nie ok. 450 mln. osób (co równe jest ok. 7% populacji świata), z czego większość tych przypadków występuje w tzw. krajach rozwijających się. Szczególnie narażone na zapalenie płuc są dzieci poniżej 5. roku życia (w skali globalnej 15% zgonów w tej grupie jest spowodowane zapaleniem płuc) oraz osoby starsze powyżej 65. roku życia. Czynnikami ryzyka sprzyjającymi wystąpieniu choroby są m.in.: podeszły wiek, palenie tytoniu, przewlekła niewydolność serca, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), cukrzyca, stosowanie leków obniżających odporność. Przebieg choroby może mieć różnorodną postać, a najczęściej jej inwazyjność jest uzależniona od wieku pacjenta. U osób dorosłych najczęstszymi objawami zapalenia płuc są: mokry kaszel, znaczne zmęczenie, gorączka, uczucie duszności, bóle w klatce piersiowej, dreszcze, bóle mięśni, stawów i głowy. U małych dzieci często można zaobserwować znacznie przyspieszony, świszczący oddech. Dodatkowo mogą pojawić się wymioty. 

Najwięcej przypadków zapalenia płuc wywoływanych jest przez wirusy i bakterie. Za około połowę zapaleń płuc odpowiedzialne są właśnie bakterie, m.in. dwoinki zapalenia płuc, potocznie zwane pneumokokami. Czynnikami etiologicznymi mogą być także wirusy, m.in. wirusy grypy, RSV oraz koronawirusy. – Pneumokoki są jedną z głównych przyczyn bakteryjnego zapalenia płuc. Szczególnie niebezpieczne są dla dzieci do 2. roku życia oraz osób starszych, ponieważ w tych grupach wiekowych odporność jest obniżona. Najwyższy odsetek przypadków śmiertelnych zakażeń pneumokokowych obserwuje się u pacjentów, u których pneumokoki wywołały bakteriemię, zapalenie opon mózgowych oraz zapalenie płuc. Szczepienia przeciw pneumokokom stanowią kluczowy element w profilaktyce takich powikłań. Zaleca się je przede wszystkim osobom w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia. Podanie szczepionki przeciw pneumokokom, zwłaszcza u seniorów, to szansa na uniknięcie zapalenia płuc i negatywnych jego skutków. Warto zwrócić uwagę, że szczepienie u osób dorosłych jest szczepieniem jednorazowym – wskazuje prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Aneta Nitsch-Osuch, kierownik Zakładu Medycyny Społecznej Zdrowia Publicznego i Wydziału Lekarskiego.

Zapalenia płuc to zdecydowanie najczęstsze powikłanie również po zakażeniu grypowym. – Jako powikłanie grypy, zapalenie płuc zaczyna się dość nagle – gorączką i dreszczami. Powikłania po grypie występują u ok. 6% chorych i mogą ujawnić się w ciągu pierwszych kilkunastu dni trwania infekcji lub nawet w kilka tygodni po jej zakończeniu. Wśród nich są oczywiście osoby zdrowe bez chorób przewlekłych, jednak ryzyko ciężkiego przebiegu grypy i wystąpienia komplikacji jest zdecydowanie wyższe u osób powyżej 65. roku życia oraz u dzieci – przede wszystkim u niemowlaków i dzieci do 5. roku życia. Dodatkowo do grupy ryzyka zalicza się kobiety w ciąży oraz osoby z chorobami przewlekłymi i niedoborami odporności. Szczepienie przeciw grypie jest jedyną skuteczną metodą na uniknięcie choroby, a tym samym – powikłań po zakażeniu. Zalecane jest wszystkim, a zwłaszcza osobom znajdującym się w grupie ryzyka ciężkiego przebiegu – dodaje prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Zwalczania Chorób Infekcyjnych.

Eksperci zwracają uwagę, ze szczepienie przeciw grypie i pneumokokom możną przyjąć podczas jednej wizyty. Koadministracja szczepień ułatwia proces szczepienia, zwiększa akceptację i odsetek zaszczepionych pacjentów, szczególnie jeśli ponowne zgłoszenie się pacjenta jest niepewne lub pacjent jest narażony na bezpośrednie ryzyko chorób. Szczepionki powinny być wstrzykiwane oddzielnie i w różne miejsca anatomiczne. Dodatkowo dla osób powyżej 65. roku życia szczepionki są bezpłatne. Na podstawie recepty szczepienie można wykonać w POZ lub aptece.