Niezwykłe właściwości

Sama nazwa „aminokwas” wynika z budowy chemicznej – obecność zasadowej grupy aminowej (NH2) i kwasowej karboksylowej (COOH) determinuje ich właściwości amfolityczne (zdolność do tworzenia wewnętrznych soli). Istnieje wiele podziałów aminokwasów, ale chyba najistotniejszym dla nas jest wyodrębnienie tych endogennych i egzogennych, w zależności od tego czy człowiek jest w stanie sam je sobie zsyntezować w ustroju.

Nadrzędne funkcje
Aminokwasy to niezwykłe związki organiczne będące elementarnymi składowymi białek. W skład białek wszystkich organizmów żywych wchodzi głównie 20 aminokwasów podstawowych i wszystkie należą do grupy alfa. Wspierają metabolizm i wspomagają wzrost komórek i tkanek. Każdy aminokwas ma odmienny wpływ i działanie na nasz organizm. Jednak, aby organizm prawidłowo funkcjonował, wszystkie one muszą występować w równowadze. Poza tym, są cegiełkami budulcowymi ważnych substancji pełniących funkcje fizjologiczne w naszym organizmie. Np. tyrozyna daje początek syntezie hormonu dopaminy, melaniny, tyroksyny i adrenaliny. Pełniąc funkcje anaboliczne modulują funkcje układu hormonalnego.

O elementarnej roli tych związków mówi profesor Stefano Servi z Wydziału Chemii i Inżynierii Chemicznej Politechniki w Mediolanie.

Czy potrzebna suplementacja?

Z użytkowego punktu widzenia najistotniejsze dla nas są aminokwasy, których organizm nie jest w stanie sobie sam wytworzyć i muszą być one dostarczane wraz z pożywieniem, czyli te egzogenne. Do grupy tej można zaliczyć fenyloalaninę, izoleucynę, leucynę, lizynę, metioninę, treoninę, tryptofan i walinę.

Dostępne, gotowe preparaty są szybko wchłanialnymi mieszankami wolnych aminokwasów i mikropeptydów. Zwłaszcza postać hydrolizatów przyswaja  się niemal bezpośrednio po spożyciu, co oszczędza energię organizmu wydatkowaną na trawienie. Szczególną grupą aminokwasów są te rozgałęzione – BCAA (Branched Chain AminoAcids) jak walina, izoleucyna i leucyna. Stanowią one blisko 25% budulca białek mięśniowych oraz uczestniczą w produkcji innych aminokwasów endogennych. Wysokie ich stężenie pozwala zniwelować odczucie zmęczenia i znużenia, zwłaszcza w czasie treningu czy intensywnego wysiłku umysłowego. Wywierając dodatkowo działanie anaboliczne w czasie ćwiczeń, pomagają szybciej zredukować zbędną tkankę tłuszczową przy stabilizacji stężenia glukozy we krwi.

Suplementacja aminokwasów pozwala również na uzupełnienie niedoborów żywieniowych wynikających ze stosowanej diety. Białka pochodzenia zwierzęcego są zazwyczaj pełnowartościowe (tzn. zawierają wszystkie aminokwasy elementarne), ale mają zawsze jakiś aminokwas w niedoborze. Poza tym, termiczna obróbka kulinarna denaturuje białko, a to obniża znacząco przyswajalność. Dostarczanie więc suplementów oferujących pełen profil aminokwasów pozwala uzupełnić pulę tych deficytowych.

Odkwaszanie aminokwasem

Bardzo modne w społeczeństwie stało się ostatnio tzw. odkwaszanie. Zakwaszenie kojarzy się głównie z „zakwasami” po intensywnym treningu. Problem jest jednak szerszy. Obecność kwasu mlekowego to niejedyny powód spadku pH w naszym ustroju. Tak naprawdę zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej wynikają z diety i z powstawaniem kwaśnych produktów metabolizmu poszczególnych składników pokarmowych. Jak się okazuje, większość obecnych w naszej diecie składników, w szczególności białko, działa kwasotwórczo (np. mięso, produkty bogate w sacharozę, białe pieczywo). Najprostszym antidotum byłoby więc spożywanie zwiększonych ilości produktów zasadotwórczych jak warzywa, owoce i duże ilości wody. Woda to podstawowy rozpuszczalnik nagromadzonych kwasów, a to odciąża nasze nerki. Dostarczanie zewnętrzne aminokwasów przeciwdziała takiemu stanowi rzeczy, co wynika z ich właściwości amfoterycznych (zdolność oddziaływania z kwasami i zasadami) – tworzą w ustroju układ buforowy stabilizujący pH.

Miarą kwasowości jest stężenie jonów wodorowych, a te sprawnie będą w środowisku o niskim pH neutralizowane przez grupę aminową (powstanie jon NH3+). Odpowiednia równowaga kwasowo-zasadowa jest gwarantem prawidłowości zachodzenia ważnych procesów metabolicznych, stąd też tak istotne jej utrzymanie w normie.

Nowe spojrzenie na wykorzystanie aminokwasów ma prof. Stefano Servi. Zwraca on uwagę na aminokwasy niebiałkowe, które występują naturalnie lub też mogą być zsyntezowane w laboratorium. Modyfikacje tych cząstek mogą przysłużyć się medycynie i farmacji ponieważ stanowią swoisty szkielet budulcowy dla potencjalnych leków,  związków czynnych biologicznie i sond molekularnych.