Odporność zaczyna się w przewodzie pokarmowym

Układ pokarmowy człowieka posiada największą powierzchnię spośród wszystkich organów. Dzięki temu ma możliwość aktywnej interakcji ze światem zewnętrznym [1]. Jednocześnie w świetle przewodu pokarmowego bytuje aż 100 trylionów bakterii, 70-80% komórek odpornościowych organizmu zlokalizowanych jest w tkance limfatycznej występującej w obrębie przewodu pokarmowego. Wyniki ostatnich badań coraz wyraźniej podkreślają, jak ważny jest związek pomiędzy środowiskiem jelita, mikrobiotą jelitową a odpornością. W związku z tym coraz bardziej zgłębianym obszarem badań naukowców staje się właśnie mikrobiota jelitowa, która odgrywa kluczową rolę w aktywacji i rozwoju odporności.

– Skład mikrobiomu jelitowego niemowląt karmionych piersią korzystnie wpływa na rozwój układu odpornościowego i tolerancji immunologicznej. Poznanie mechanizmów za to odpowiedzialnych jest przedmiotem badań naukowców od kilkunastu lat – zaznacza prof. dr hab. med. Hanna Szajewska z Kliniki Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Warszawie.

O wszystkim przesądzi 1000 pierwszych dni życia

Dla przyszłej odporności dziecka ogromne znaczenie ma odpowiednie wsparcie rozwijającego się układu immunologicznego. To dzięki niemu młody organizm jest w stanie adaptować się do wyzwań związanych z odpornością, jakie już od momentu narodzin stawia przed nim świat zewnętrzny. Zetknięcie ze światem zewnętrznym oznacza bowiem wystawienie organizmu na działanie ogromnej liczby antygenów środowiskowych. Aby niemowlę było w stanie sobie z nimi poradzić musi w bardzo szybkim tempie nauczyć się odpowiednio dostosowywać odpowiedź immunologiczną do poszczególnych wyzwań.

Zwłaszcza 1000 pierwszych dni życia dziecka to bardzo ważny czas intensywnego rozwoju układu odpornościowego, który determinuje późniejszą umiejętność organizmu do walki ze szkodliwymi czynnikami. To właśnie wtedy kształtuje się skład mikrobiomu jelitowego. Czynników, które na niego wpływają, jest bardzo dużo. Między innymi są to predyspozycje uwarunkowane genetycznie, ale także elementy zewnętrzne, takie jak sposób przyjścia na świat, narażenia na zanieczyszczenia i antybiotykoterapie. Przejście przez drogi rodne matki podczas naturalnego porodu jest momentem nabycia przez dziecko pierwszych mikroorganizmów, które mają duże znaczenie dla jego zdrowia i kształtowania odporności.

Innym kluczowym aspektem determinującym rozwój mikrobioty jelitowej jest pokarm niemowląt. Najlepszym dla dziecka jest mleko matki zawierające skladniki korzystnie wpływające na rozwój mikrobioty jelitowej i odporności. Rozwój mikrobioty jelitowej niemowlęcia i jednocześnie jego odporności najlepiej wspierają składniki pokarmowe wykazujące aktywność biologiczną, takie jak oligosacharydy czy żywe bakterie, które wytwarzają liczne substancje bioaktywne. Wszystkie one są zaś naturalnie obecne są w mleku kobiecym [2].

Mleko matki najlepiej stymuluje zdolności immunologiczne

Mleko matki jest najlepszym immunomodulatorem, który ze względu na składniki w nim zawarte takie jak m.in. komórki odpornościowe, przeciwciała, oligosacharydy, żywe bakterie oraz składniki aktywne biologicznie, w tym postbiotyki, wspiera zadania niedoskonałego jeszcze układu immunologicznego niemowlęcia [3].

– Mleko kobiece bogate w oligosacharydy o właściwościach prebiotycznych i żywe bakterie probiotyczne to naturalny synbiotyk, który wspomaga kształtowanie mikrobioty jelitowej dziecka – „organu” programującego nie tylko działanie układu immunologicznego, ale również metabolizm organizmu i funkcjonowanie osi jelito-mózg. Badania naukowców skierowane są na zrozumienie mechanizmów działania bioaktywnych składników mleka kobiecego. Wykazano, że bakterie wyizolowane z pokarmu matki wpływają na dojrzewanie bariery jelitowej i mogą bezpośrednio aktywować limfocyty regulujące odpowiedź immunologiczną na antygeny, w tym alergeny, co ma ogromne znaczenie w rozwoju tolerancji immunologicznej – tłumaczy prof. dr hab. med. Bożena Cukrowska z Instytutu Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

Zalety wynikające z przyjmowania naturalnego pokarmu przez niemowlęta nie ulegają wątpliwości, a kolejne badania nad mlekiem matki potwierdzają jego nieoceniony wpływ na kształtowanie odporności dziecka. Wyzwaniem dla świata nauki jest jednak znalezienie sposobu, by stymulować układ odpornościowy dzieci, które nie mogą być karmione naturalnie tak, aby zagwarantować im korzyści maksymalnie zbliżone do tych, oferowanych poprzez mleko matki.

Postbiotyki przełomem we wspieraniu odporności niemowląt

Postbiotyki to składniki bioaktywne wytwarzane przez bakterie lub powstające w wyniku rozpadu ich komórek. Naturalnie występują w mleku matki i oferują szereg korzyści dla organizmu. Zaliczają się do nich kwasy organiczne, białka, aminokwasy, enzymy, polisacharydy, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), bakteriocyny, składniki ścian komórkowych. Postbiotyki mają szerokie spektrum działania, w tym wzmacniające odporność. Między innymi wykazują aktywność immunomodulującą, przeciwdrobnoustrojową oraz przeciwzapalną. W związku z tym korzystnie wpływają na skład mikrobioty jelitowej, jej aktywność i środowisko, w którym funkcjonuje.

ODPORNOŚĆ BIERZE SWÓJ POCZĄTEK W PRZEWODZIE POKARMOWYM, KTÓREGO PRAWIDŁOWE FUNKCJONOWANIE ZAPEWNIAJĄ UNIKALNE SKŁADNIKI ZAWARTE W MLEKU MATKI [4].

– Połączenie postbiotyków z oligosacharydami prebiotycznymi daje nowe możliwości w zakresie wspierania odporności poprzez wpływ na mikrobiotę niemowląt, które nie mogą być karmione piersią. To odpowiedź na jedno z najbardziej aktualnych problemów związanych z wyzwaniami zdrowotnymi współczesnego świata. System immunologiczny – jego prawidłowe zaprogramowanie w początkowym etapie rozwoju – rzutuje na zdrowie człowieka w całym okresie życia. Z tego powodu powinno się przywiązywać szczególną wagę do dotyczących go zagadnień, nowych odkryć i kierunków terapeutycznych, zwłaszcza w takich dziedzinach nauki jak pediatria, alergologia, neonatologia oraz żywienie – podkreśla dr hab. med. Jarosław Kwiecień z Kliniki Pediatrii w Zabrzu.