W Polsce z powodu raka prostaty umiera codziennie 10 mężczyzn. Jego przebieg jest bardzo często bezobjawowy i dlatego może zostać wykryty zbyt późno, by leczenie chirurgiczne czy chemioterapia były skuteczne. Największym ryzykiem tej choroby są obarczeni mężczyźni w wieku powyżej 60 lat, a czynnikami sprzyjającymi rozwojowi są: niezdrowa dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, alkohol i ostre przyprawy. Badania przeprowadzone w brytyjskim centrum Cancer Research i w szwedzkim Karolinska Institutet to duży krok w walce z tym niebezpiecznym nowotworem. Okazuje się, że za jego rozwój jest odpowiedzialne tak naprawdę tylko jedno białko!

To białko to NAALADL2 (ang. N-Acetylated Alpha-Linked Acidic Dipeptidase-Like 2). Jego poziom jest znacznie wyższy w tkankach nowotworowych, niż w otaczających zdrowych tkankach, zatem pozwala ustalić czy mamy do czynienia z rakiem prostaty, czy nie. Dodatkowo, poziom NAALADL2 koreluje ze stopniem zaawansowania zmian nowotworowych, czyli lekarze są w stanie ocenić jakie leczenie chorego będzie najodpowiedniejsze – czy trzeba zastosować leczenie chirurgiczne i chemioterapię, czy samą chemio- lub radioterapię (w przypadku początkowych stadiów choroby).

Badacze, stosując modele wyciszania i nadekspresji genu NAALADL2 pokazali, że jest on odpowiedzialny za migrację komórek i tworzenie nacieków nowotworowych. Ponadto, zidentyfikowali aż 9 genów, którego ulegają ekspresji razem z NAALADL2, w tym znane już biomarkery raka prostaty – AGR2 i SPON2. Ale to nie wszystko – NAALADL2 reguluje także poziom białka CREB, głównego regulatora  procesów komórkowych odpowiedzialnych za rozwój nowotworów. Reasumując, NAALADL2 pełni nadrzędną rolę regulacyjną innych białek zaangażowanych w progresję raka prostaty, zatem zmiany w jego ekspresji są kluczowe i dlatego może być doskonałym biomarkerem w diagnozie tego nowotworu.

Do tej pory nowotwory prostaty były diagnozowane na podstawie oceny materiału pobranego w trakcie biopsji, która wymaga znieczulenia, pobrania materiału i dokładnej oceny wielu bioptatów, co trwa znacznie dłużej niż ocena poziomu NAALADL2. Niezaprzeczalną przewagą przy ocenie NAALADL2 jest też informacja na temat stopnia zaawansowania choroby – wysoki poziom białka wskazuje na jej agresywny przebieg. Potwierdziły to badania na dwóch niezależnych grupach pacjentów.

Średnio co czwarty pacjent ze zdiagnozowanym rakiem prostaty umiera. Odkrycie brytyjskich i szwedzkich naukowców daje lekarzom nowe, skuteczne narzędzie do szybkiej, nieinwazyjnej i precyzyjnej diagnostyki oraz wskazuje na nowy cel do stworzenia leku anty-nowotworowego.

red. Emilia Wojtera