Glukozamina jest  aminomonocukrem naturalnie występującym w chąstce stawowej oraz tzw. mazi stawowej. Postawstaje ona z glukozy i służy do syntezy glukozoaminoglikanów odpowiedzialnych za odbudowywanie uszkodzonych chrząsek. Dostarczanie glukozaminy pozwala na ominięcie wstępnych etapów syntezy glukozoaminoglikanów. Naturalnym źródłem glukozaminy są owoce morza takie jak  krewetki, kraby czy raki, z których glukozamina jest pozyskiwana z ich chitynowego egzoszkieletu.

Grupa aminowa (-NH2) glukozaminy nie występuje naturalnie w stanie wolnym, może być ona acetylowana, siarczanowana lub występować w formie soli. Acetylacja prowadzi do powstania N-acetyloglukozaminy. W takiej formie jest dostępna w kilku krajach jako suplement diety, jednak nie ma informacji na temat prowadzenia badań klinicznych z tą substancją. Siarczanowanie prowadzi do powstania glukozamino-6-siarczanu występującego w naturze jednak nie stosowanego terapeutycznie.

Największe zastosowanie terapeutyczne mają sole glukozaminy a mianowicie siarczan glukozaminy oraz chlorowodorek glukozaminy. Najczęściej stosowaną formą glukozaminy w leczeniu uszkodzeń chąstek jest siarczan glukozaminy. Ta forma glukozaminy jest częstym obiektem badań kinicznych, z tego względu jest preferowana przez producentów leków. Natomiast niewiele jest doniesień literaturowych opisujących skuteczność chlorowodorku glukozaminy.

Badania in vitro nad glukozaminą wykazały, że posiada ona właściwości anaboliczne oraz przeciwzapalne. Początkowo uważano, że działanie anaboliczne jest związane tylko z jej uczestnictwem w syntezie glukozaminoaminoglikanów zachodzacej w chondrocytach, jednak kolejne badania wykazały że działanie antykataboliczne jest związane również z hamowaniem ekspresji enzymów katabolicznych takich jak np.: fosfolipaza A2 czy metaloproteinaza macierzy zewnątkomórkowej. Stwierdzono również, że glukozamina odwraca efekty działania interleukiny 1b, a także blokuje scieżki sygnałowe zależne od NF-kB oraz hamuje enzymy zapalne takie jak cyklooksygenaza-2. Przytoczone wyniki badań in vitro prowadzone były przy zastosowaniu dawki leku w stężeniu, które nie jest osiągalne przy stosowaniu doustnym przez ludzi. W związku z tym potwierdzenie wyników z badań in vitro w badaniach in vivo może okazać się dość trudne.

Skuteczność siarczanu glukozaminy w leczeniu np.: choroby zwyrodnieniowej stawów jest badana od wielu lat z różnym skutkiem. Początkowe badania wykazywały skuteczność stosowania siarczanu glukozaminy. Obiawiało się to m.in. zmniejszeniem bólu stawów i usprawnieniem ruchu stawów. Dodatkowo wykazano, że stosowanie glukozaminy łacznie z chondroityną przynosi znacznie lepsze efekty niż stosowanie samej glukozaminy. Najnowsze badania nad skutecznością glukozaminy informują, że działanie glukozaminy nie jest pewne. W 2010 roku przeprowadzono analizę wyników z 10 badań klinicznych z zastosowaniem glukozaminy. Autorzy stwiedzili, że glukozamina nie miała wpływu na zmniejszenie bólu oraz poprawę struktury chrząstek stawowych. Analiza innych wyników badań wykazała, że roczne stosowanie glukozaminy nie ma wpływu na odbudowę chąstki stawowej, natomiast dopiero po 3 latach stosowania można było zauwazyć zmiany w szparze stawowej. Należy podkreślić, że takie działanie glukozaminy wykazano tylko w 2 badaniach klinicznych. Pojawiające się co jakiś czas nowe wyniki badań klinicznych informują, że stosowanie glukozaminy ma niewielki wpływ na leczenie schorzeń stawów lub nie ma go wcale. Tak niewielki pozytywny efekt działania glukozaminy na stawy przypisuje się niewielkiemu stężeniu tego leku występującego w stawach.

Aby w pełni wykluczyć lub potwierdzić skuteczność działania glukozaminy w leczeniu schorzeń stawów potrzebne są kolejne badania kliniczne lub opracowanie sposobu podawiania pacjentom glukozaminy tak, aby osiągnąć stężenie tego leku umożliwiające jego lepsze wykorzystanie przez organizm w naprawie uszkodzonych chrząstek stawowych, a także opracowanie innych terapii z wykorzystaniem dodatkowych leków wpływających np.: na regenerację stawów lub działających przeciwzapalnie.

Chęć terapii glukozaminą niewielkich schorzeń lub bólu stawów podlega ocenie przez każdego człowieka. Brak skutków ubocznych stosowania glukozaminy oraz dość przystępne ceny niektórch preparatów skłaniają do stosowania tego suplementu diety,  być może okażemy się szczęśliwcami i zaobserwujemy pozytywny efekt działania glukozaminy.

red. Agata Samonek