Głównym zamierzeniem ustawy jest wykorzystanie potencjału farmaceutów i wzmocnienie roli aptek w systemie ochrony zdrowia. Natomiast, co zmieniło się dla kierowników aptek? Z prośbą o komentarz i własną ocenę nowych kompetencji i obowiązków farmaceutów oraz kierowników aptek w świetle nowych przepisów prawnych zwrócono się do czterech kluczowych w branży farmaceutycznej ekspertów: Marka Tomkowa, wiceprezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej, Moniki Bartwickiej, prawniczki specjalizującej się w prawie medycznym i farmaceutycznym, Tomasza Leleno, rzecznika prasowego Naczelnej Izby Aptekarskiej oraz dr. n. farm. Mikołaja Konstantego, Prezesa Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej w Katowicach. Ww. osoby to również prelegenci drugiego z cyklu webinarium pt.: „Kompetencje i obowiązki farmaceuty i kierownika apteki w świetle ustawy o zawodzie farmaceuty (UoZF)” w ramach pilotażowego programu „Farmaceuta bliżej pacjenta – Gedeon Richter partnerem farmacji”.

Marek Tomków, wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, wyjaśnia: – Ustawa o zawodzie znacząco zwiększa uprawnienia kierowników i farmaceutów, jednocześnie przenosząc na nich ciężar odpowiedzialności za funkcjonowanie apteki. Przepisy, wskazując zadania, nakładają także obowiązki. Wystarczy wspomnieć o obowiązkowych kontrolach wewnętrznych czy konieczności dokumentowania przekazywania zadań personelowi apteki. Podobnie z szerokimi uprawnieniami do wskazywania właścicielowi apteki potrzeb albo zastrzeżeń w zakresie asortymentu czy zatrudniania personelu fachowego czy też nowym obowiązkiem skracania godzin czynności przy braku farmaceutów. Jednocześnie ustawowe zniesienie polecenia służbowego, kiedy narusza zasady wykonywania zawodu czy unieruchomienie apteki, kiedy kierownikowi uniemożliwia się wykonywanie obowiązków. Wszystko to zmierza w jednym kierunku – wzmacniania rangi farmaceuty przy równoległym zapewnieniu jego niezależności.

Monika Bartwicka, prawniczka specjalizująca się w prawie medycznym i farmaceutycznym, zaznacza: – Ustawa o zawodzie farmaceuty wprowadziła szereg zmian dla farmaceutów, w tym niezależność zawodową: przede wszystkim zdefiniowała farmaceutę jako przedstawiciela zawodu medycznego, jednocześnie nadając mu niezależność zawodową. Zdefiniowana została opieka farmaceutyczna, która zgodnie z obecnym stanem prawnym, jest świadczeniem zdrowotnym. Nowe regulacje prawne to także rozszerzenie uprawnień kierownika apteki. Rozszerzenie uprawnień to jednocześnie także odpowiedzialność za pacjenta, w tym także przestrzeganie jego praw, których część bezpośrednio wynika z treści UoZF. W moim przekonaniu jednak UoZF to przede wszystkim uregulowanie zawodu farmaceuty i jego zakresu kompetencji w jednym akcie prawnym, na który to farmaceuci czekali 30 lat.

Tomasz Leleno, rzecznik prasowy Naczelnej Izby Aptekarskiej, wskazuje: – Sprawne przeprowadzenie w aptekach akcji szczepień przeciw COVID-19 to jedno z kluczowych wyzwań, z którymi w najbliższych tygodniach i miesiącach zmierzą się zarówno farmaceuci, jak i kierownicy aptek. Celem tych działań jest zwiększenie stopnia wyszczepialności naszego społeczeństwa. Przygotowania do tego procesu rozpoczęły się tak naprawdę wiele miesięcy temu i były prowadzone wielotorowo – na poziomie organizacji szkoleń, legislacyjnym oraz logistycznym. Szkolenia z wykonywania szczepień ukończyło już ponad 9 tys. farmaceutów, z kolei 6,3 tys. osób posiada uprawnienia do kwalifikacji pacjentów. Na ostatniej prostej jest również sam proces legislacyjny, który w krótkim czasie powinien dobiec końca. Na dziś pewnym wyzwaniem jest jeszcze sama organizacja i przygotowanie lokalu apteki do szczepienia pacjentów. Pomocne w tym zakresie będzie m.in. rozporządzenie ministra zdrowia, dotyczące warunków, jakie powinna spełniać dana placówka, aby móc świadczyć tego typu usługi na rzecz pacjentów – projekt tej regulacji został już w ostatnim czasie skierowany do konsultacji. Z naszych szacunków wynika, że ponad 70 proc. aptek będzie gotowych, aby już niebawem szczepić swoich pacjentów przeciw COVID-19. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, to jeszcze przed wakacjami pierwszy pacjent zostanie zaszczepiony w aptece. W dużej mierze będzie to możliwe właśnie dzięki zaangażowaniu farmaceutów oraz sprawnemu zarządzaniu kierowników placówek. Przeprowadzenie w aptekach akcji szczepień przeciw COVID-19 to trudna i wymagająca operacja. Jesteśmy jednak przekonani, że duża część farmaceutów wesprze ten proces, co w przyszłości może otworzyć im drogę do zaangażowania w kolejne działania prozdrowotne na rzecz społeczeństwa, takie jak choćby szczepienia przeciw grypie.

Dr n. farm. Mikołaj Konstanty, prezes Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej w Katowicach, tłumaczy: – Farmaceuci przygotowują się do zmian w sposób ciągły. Obserwując ilość dynamicznie wprowadzanych modyfikacji do polskich aptek w ostatnich kilku latach, wszyscy możemy mieć wrażenie, że zmiany to jedyna pewna materia w aptekach. Wspomnę tylko o całej wdrożonej e-rewolucji (ZSMOPL, Kowal-FMD, DRR, e-recepta), gdzie farmaceuci w sposób godny podziwu podjęli się bardzo szybkich, koniecznych zmian, wprowadzając je w sposób nie budzący zastrzeżeń. Prawda też jest taka, iż w czasach dzisiejszej pandemii nie wyobrażamy sobie już bez nich życia. Opieka farmaceutyczna, zdefiniowana literą prawa w UoZF, staje się kolejnym wyzwaniem dla naszego środowiska. Zaangażowanie i formy kształcenia farmaceutów są różne. Permanentny brak czasu daje się nam wszystkim we znaki, ale choćby nowe rozwiązania webinarowe, takie jak to organizowane wspólnie szkolenie, przybliżają tematykę i zagadnienia potrzebne do wprowadzania koniecznych nowych rozwiązań.

– Ustawa o zawodzie farmaceuty, która weszła w życie z dniem 16 kwietnia br., to ważna i wyczekiwana przez branżę zmiana. Przedstawiciele sektora podkreślają, że to przełom i jedno z najważniejszych wydarzeń ostatnich 30 lat w polskiej farmacji. Wprowadzone regulacje wpłyną nie tylko na zwiększenie roli przedstawicieli tego zawodu w systemie opieki zdrowotnej i wykorzystanie umiejętności farmaceutów, ale również na aspekt propacjencki – możliwość kompleksowej opieki farmaceutycznej. Jest to szczególnie istotne z uwagi na rosnącą liczbę pacjentów w wieku senioralnym oraz stopniowo malejącą liczbę lekarzy i pielęgniarek w Polsce. Wprowadzone zapisy stanowią również ochronę niezależności i samodzielności w podejmowaniu decyzji zawodowych przez farmaceutów. Ustawa zmienia także wymogi, jakie powinien spełnić kandydat na kierownika apteki. Określa też nowy zakres obowiązków kierownika apteki i wskazuje na jego samodzielność w podejmowaniu określonych decyzji. Dotyczą one m.in.: obsady personelu, sprawowania opieki farmaceutycznej, obrotu produktami leczniczymi oraz reprezentowania apteki wobec Narodowego Funduszu Zdrowia. Musimy jednak pamiętać, że ustawa o zawodzie farmaceuty to rewolucja nie tylko dla samych przedstawicieli tej profesji, ale też dla aptek. A tych ostatnich, zgodnie z danymi GUS, ma być w naszym kraju 12,3 tys. (bez uwzględnienia punktów aptecznych). Dla właścicieli aptek, którzy będą mogli zaoferować nowe usługi farmaceutyczne, stanowi to z jednej strony szansę na zwiększenie konkurencyjności. Z drugiej jednak strony to także liczne wyzwania, które dotyczą m.in. zapewnienia odpowiedniej liczby wykwalifikowanego personelu oraz spełnienia wymagań lokalowych, by taką opiekę farmaceutyczną móc zaoferować. Dlatego nasza firma, w odpowiedzi na najpilniejsze potrzeby związane z wejściem ustawy i zmianami w zawodzie farmaceuty, zainicjowała pilotażowy program pt.: „Farmaceuta bliżej pacjenta – Gedeon Richter partnerem farmacji”, który ma dostarczyć zarówno wiedzę, jak i praktyczne rozwiązania poprawiające komfort pracy farmaceuty – podsumowuje Aneta Grzegorzewska, dyrektor Pionu Korporacyjnego i Relacji Zewnętrznych Gedeon Richter Polska.