Trochę historii

Pomysł przeszczepu głowy wcale nie jest nowatorski. Już wcześniej naukowcy podejmowali się takich projektów, chociaż oczywiście z różnymi skutkami.

21 maja 1908 roku Alexis Carrel (ojciec eksperymentalnej transplantologii, zdobywca nagrody Nobla z fizjologii i medycyny) wspólnie z Charlesem Guthrie przeprowadzili pierwszą operację wszczepienia głowy małego psa w szyję dużego. W roku 1950 tę samą próbę podjęli lekarze z ZSRR. Vladimir Demikhov (jeden z najlepszych sowieckich chirurgów tamtych czasów) przeszczepiał głowy szczeniaków do ciała dorosłych psów. Głowa, barki oraz przednie łapki małego czworonoga były przymocowane do szyi owczarka. Psy miały wspólny układ krążenia. Zwierzęta jednak umierały z powodu silnych reakcji immunologicznych. Niedługo później, bo w 1959 roku Chiny ogłosiły, że dwukrotnie udało im się przeszczepienie głowy jednego psa do ciała innego. 14 marca 1970 roku podjęto pierwszą próbę przeczepienia głowy małpy. Projekt przeprowadzony został przez lekarzy z Case Western Reserve University School of Medicine w Cleveland. Grupa prowadzona była przez Roberta J. White - profesora neurochirurgii, który został zainspirowany twórczością Vladimira Demikhova. Małpa po operacji przeżyła zaledwie dziewięć dni ze względu na silną odpowiedź układu immunologicznego. Była jednak w stanie poczuć zapach i smak, jak również słyszała i widziała świat wokół niej. Zwierzę jednak nie potrafiło poruszać nowym ciałem. Eksperymenty Roberta White'a nie zostały dobrze przyjęte w środowisku lekarskim. Sam lekarz  planował dokonać pierwszego przeszczepu ludzkiej głowy, ale projekt nigdy nie doszedł do skutku. W 2002 roku w Japonii przeprowadzono pierwszą próbę doszczepienia głowy szczura. W listopadzie 2015 roku Xiao-Ping Ren z Uniwersytetu Medycznego w Harbinie w Chinach skutecznie przeszczepił głowę myszy. Gryzonie poddane zabiegowi zachowały funkcje krążenia i oddychania.

Prof. Sergio Canavero - realne pomysły, czy zwykłe przechwałki?

Dr Sergio Canavero to włoski chirurg, który twierdzi, że przygotowuje się do pierwszego przeszczepu głowy człowieka. Canavero zamierza oddzielić głowę pacjenta, który cierpi na zanik mięśni i przeszczepić do w pełni zdrowego korpusu. Pierwszym pacjentem Włocha będzie Walery Spiridonow. Dawcą ciała miałaby być np. ofiara wypadku, w wyniku którego doszło do śmierci mózgu. Szpital w Hanoi w Wietnamie zaproponował, że udostępni swoje pomieszczenia i personel do operacji oraz pomoże przeprowadzić przeszczep.

Po raz pierwszy o swoim pomyśle dr Sergio Canavero poinformował dwa lata temu. Zainteresowanie mediów wzbudził jednak dopiero w marcu zeszłego roku. Na łamach "Surgical Neurology International" opublikował bowiem pracę, w której dowodził, że przeszczep głowy jest możliwy. Co więcej, Canavero twierdzi, że chińscy naukowcy, wykorzystując jego technikę, dokonali niedawno takiego zabiegu u małpy. Wyniki eksperymentu podobno czekają na publikację. Redaktor czasopisma "Surgery" przyznał publicznie, że redakcja otrzymała taką pracę do recenzji.

Dr Canavero szuka obecnie sponsora, który pokryje koszty przeszczepu głowy u człowieka. Zamierza zgłosić się w tej sprawie m.in. do  założyciela Facebooka, Marka Zuckerberga. Twierdzi również, że częściowo zebrał już potrzebne fundusze na ten projekt. Dodatkowe pieniądze zamierza pozyskać również metodą crowdfundingu.

Dr Canavero otrzymał do tej pory już wiele listów od osób (np. transseksualistów), które chciałyby się poddać takiemu zabiegowi. Ale czy jest on naprawdę możliwy do przeprowadzenia? O opinię zapytaliśmy prof. Janusza Morysia, Rektora Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego

- Poruszamy się trochę na granicy sci-fi, ale z punktu widzenia technicznego taka operacja jest możliwa. Nie daje oczywiście gwarancji przywrócenia wszystkich czynności - zwłaszcza tych związanych z przerwaniem rdzenia kręgowego, jak i kontrolą układu autonomicznego (przerwanie nerwu błędnego). Jak na razie nie mamy pewności również co do powrotu kontroli mózgowia nad zespolonym rdzeniem kręgowym. Powstaje pytanie, na jakiej wysokości taki przeszczep miałby miejsce? Co z aparatem mowy (krtań i jego kontrola)? Jest strasznie dużo pytań z dziedziny medycyny, na które w chwili obecnej ja sam nie znam odpowiedzi, a pozostaje jeszcze bardzo istotna strona etyczna takiego zabiegu. Jaki miałby być cel takiego przeszczepu? Chęć dalszego życia mózgu przy niepracującej reszcie ciała? A co z akceptacją własnego ciała i informacjami jakie napływają do mózgu w każdej sekundzie? Kto będzie dawcą zdrowego ciała, na które przeszczepiona będzie głowa? Nie rozumiem idei przeszczepienia głowy, ale jestem pewnie tradycjonalistą i osobą przyzwyczajoną do podejmowania wyzwań mających sens moralny, a nie tylko sensacyjny?

Doktor Canavero twierdzi, że zdaje sobie sprawę z wielu kontrowersji związanych z tym pomyłem. Zapowiedział, że chce obecnie wszcząć dyskusję o etycznych aspektach tego przedsięwzięcia. Wzbudzenie kontrowersji i zainteresowania mediów z pewnością mu się udało. Panie i Panowie, czy zbliżamy się jednak naprawdę do nieba (ang. Head Anastomosis VENture, HEAVEN)?