Po tabletkę przeciwbólową sięgamy, kiedy zaboli nas głowa, gdy poczujemy ucisk w żołądku, czy gdy dostaniemy kataru. Możemy pójść do apteki i samodzielnie wybrać lek, który według nas, najbardziej odpowiada zaobserwowanym objawom chorobowym. Jednak brak informacji na opakowaniu, co więcej  brak nawyku czytania ulotek informacyjnych, może powodować wystąpienie skutków ubocznych a przy długotrwałym i nieprawidłowym przyjmowaniu preparatu leczniczego, istnieje nawet zagrożenie zdrowia.

Od dawna mówi się o niepożądanych interakcjach pomiędzy lekami, które przyjmuje się jednocześnie. Dlaczego jednak mimo wszystko do ośrodków zdrowia trafia ciągle wiele osób z powikłaniami po przyjęciu leków? O ile w 2004 r. 39% mieszkańców Polski oceniało swoje zdrowie poniżej poziomu dobrego, to już końcówka 2009 r. pokazała, że takie opinie formułowało tylko 34% Polaków, tj. o 5 punktów procentowych mniej (dane GUS). Teoretycznie, powinniśmy więc zażywać mniej leków.

Jak mówi dr Jarosław Woroń z Zakładu Farmakologii Klinicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, który prowadzi Ośrodek Monitorowania i Badania Niepożądanych Działań Leków: „ Liczba przypadków niepożądanego działania lekówwynosi około 40 przypadków miesięcznie. Tendencja utrzymuje się na stałym poziomie, ponieważ ilość osób  które zgłaszają działania niepożądane,  powstające w wyniku interakcji leków, jest bardzo ograniczona. Osób tych tak naprawdę nie przybywa. Ilość zgłoszeń zwiększa się jednak w przypadkach, gdy zmieniają się zachowania związane z lekiem, czyli przede wszystkim skłonność do stosowania wielu leków naraz, skłonność do samoleczenia, stosowanie suplementów diet oraz to, że często polski pacjent leczy się w kilku miejscach jednocześnie, nie mówiąc lekarzowi o tym”.

Co trzeci Polak w momencie kiedy odczuwa pierwsze objawy choroby, czeka aż ustąpią lub leczy się „na własną rękę”.  Leki bez recepty pozwalają nam stosować samoleczenie. Najczęściej wybieramy leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). To właśnie te leki dają najczęściej objawy niepożądane.

Istnieją bardzo różne działania niepożądane leków. Z ciężkich powikłań, są to krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia wynikające zmianami stężenia jonów – przede wszystkim jonów potasu (tzw. hiperkaliemia). Występują również odwodnienia wskutek biegunek po zażyciu preparatów leczniczych. Z objawów lżejszych, są to wysypki skórne.

„Nie można jednoznacznie powiedzieć, że istnieje związek, który jest lekiem najczęściej wchodzącym w działania niepożądane. Jeżeli na rynku pojawia się reklama leku,  to od razu widać przyrosty działań niepożądanych. To nie wynika z tego, że ten lek jest niebezpieczny, lecz z tego, że ludzie zaczynają zażywać lek, którego tak naprawdę nie potrzebują i skutki są wtedy opłakane. Wszystko to, co zawiera składnik czynny, jeżeli nie będzie stosowane zgodnie ze zdrowym rozsądkiem i według wskazań na ulotce informacyjnej, może być niebezpieczne. Jeżeli ktoś zażywa lek niezgodnie z przeznaczeniem, czy ma wręcz przeciwwskazania do stosowania, to mamy do czynienia z sytuacją, gdzie nie ma możliwości ochronić się przed działaniami niepożądanymi.” – dodaje dr Woroń.

Program „Zmieniamy Przyzwyczajenia” zawiera materiały dotyczące profilaktyki i leczenia chorób. Przygotowany został między innymi  poradnik dla pacjenta, w którym znajdują się wskazówki od ekspertów, najczęstsze objawy chorobowe.

Red. Anna Maciejewska

cz.1.