Fot. NCBR/Twitter

Głównym celem programu NUTRITECH jest zwiększenie dostępności produktów i rozwiązań w zakresie prawidłowego żywienia w perspektywie do roku 2030, co nastąpi dzięki wdrożeniu wyników prac badawczo-rozwojowych, z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju. – Konkurs jest odpowiedzią na jedno z ważnych wyzwań naszych czasów – zapewnienie ludziom dostępu do zdrowej żywności. Zdrowej nie tylko pod względem zagwarantowania jej wysokiej jakości i sposobu produkcji przyjaznego dla środowiska, ale także aktywnie służącej poprawie zdrowia i chroniącej nas wszystkich przed epidemią chorób dietozależnych. Produkty, technologie czy usługi, które opracują polscy przedsiębiorcy i naukowcy, będą zarazem służyć zwiększeniu przewagi konkurencyjnej naszego kraju w ważnym segmencie rynku. Tylko w ubiegłym roku wartość eksportu towarów rolno-spożywczych z Polski osiągnęła rekordowy poziom ponad 170 mld zł, odnotowując wzrost aż o 9% w porównaniu z rokiem 2020. Polska żywność już jest marką znaną na całym świecie, a mamy szansę ją jeszcze wzmocnić, stawiając na żywność prozdrowotną – mówi dr Remigiusz Kopoczek, p.o. dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Żywność, która żywi, zapobiega i leczy

Program NUTRITECH zakłada wdrożenie opracowanych rozwiązań, takich jak produkty prozdrowotne, plany żywieniowe, procesy, technologie i usługi towarzyszące, które pomogą zmniejszyć ryzyko występowania przewlekłych chorób niezakaźnych, w tym chorób dietozależnych, a więc służą prawidłowemu żywieniu i mają znaczenie profilaktyczne. Druga grupa rozwiązań – w postaci diet spersonalizowanych, produktów prozdrowotnych, narzędzi wspomagających oraz usług – będzie skierowana do osób już zmagających się z takimi chorobami. Trzecim celem cząstkowym programu jest zainspirowanie rynku do stosowania zasad zrównoważonego rozwoju w procesie produkcji i dystrybucji żywności prozdrowotnej.

W te założenia wpisuje się zakres tematyczny I konkursu NUTRITECH, który obejmuje trzy obszary:

I. NUTRIGENOMIKA I BIOMEDYCYNA JAKO NARZĘDZIE WSPIERAJĄCE WALKĘ Z  PRZEWLEKŁYMI CHOROBAMI NIEZAKAŹNYMI, M.IN. CHOROBAMI DIETOZALEŻNYMI

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju czeka na projekty, w których efekcie – dzięki wykorzystaniu wiedzy praktycznej z dziedzin dietetyki, medycyny, nutrigenomiki oraz biomedycyny – powstaną  produkty pozwalające na prawidłowe odżywianie osób chorych, zdrowych oraz z predyspozycjami do wystąpienia tzw. chorób cywilizacyjnych. Produkty te powinny być przystępne cenowo dla przeciętnego obywatela. – Indywidualny dobór żywienia oraz personalizowanie dietetyki bazujące zarówno na dostępnej i ugruntowanej wiedzy, jak i najnowszych osiągnięciach naukowych mogą wpływać w istotnym stopniu na stan zdrowia i leczenie wielu schorzeń. Zastosowanie odpowiedniej diety jeszcze przed wystąpieniem objawów chorobowych może zapewnić wiele lat życia w dobrym zdrowiu i znaczne obniżenie potencjalnych kosztów leczenia – zwraca uwagę dr Adam Dawidziuk, ekspert operacyjny ds. medycyny i biotechnologii medycznej w Dziale Zarządzania Ekspertami NCBR.

Jakie wyzwania czekają na innowatorów?

* opracowanie innowacyjnych rozwiązań dietetycznych bazujących na badaniach biomedycznych, w tym nutrigenomicznych, medycynie personalizowanej oraz analizie żywieniowych czynników ryzyka pozwalających na redukcję zapadalności na choroby dietozależne;

* wiarygodne i oparte na faktach naukowych narzędzia pozwalające na opracowanie jednostkowych planów żywieniowych redukujących zapadalność na  przewlekłe choroby niezakaźne;

* rozwiązania technologiczne wykorzystujące podstawy molekularne chorób dietozależnych i ich wpływ na indywidualne plany żywieniowe, pozwalające na leczenie bądź łagodzenie objawów chorobowych;

* produkty wykorzystujące różnice metaboliczne uwarunkowane genetycznie oraz środowiskowo, jako składnik indywidualnych planów żywieniowych wpływających na zmniejszenie częstości chorób cywilizacyjnych.

II. ŻYWNOŚĆ W LECZENIU I ZAPOBIEGANIU CHOROBOM

Projekty zgłaszane w ramach tego obszaru powinny się zakończyć opracowaniem innowacyjnych produktów i rozwiązań technologicznych wspomagających leczenie chorób m.in. cywilizacyjnych i pozwalających na skuteczne zapobieganie określonym schorzeniom. Aby osiągnąć ten cel, niezbędne jest wykorzystanie wiedzy praktycznej z dziedzin dietetyki, medycyny i genetyki. Jak pokazują dane statystyczne, przewlekłe choroby niezakaźne (choroby cywilizacyjne) z jednej strony są głównymi przyczynami zgonów i utraty zdrowia, a także wynikających z tego strat gospodarczych, a z drugiej, na co wskazują badania podstawowe i próby kliniczne, często są skutkiem nieprawidłowej diety, powiązanej np. z otyłością. – W przypadku wielu chorób odpowiednia dieta może w znaczący sposób wpłynąć na stan zdrowia pacjentów oraz rekonwalescencję. Dotyczy to nie tylko osób z nietolerancjami pokarmowymi, jak celiakia, ale również przypadków, gdy dieta znacząco wpływa na stan zdrowia, lecz nie jest związana bezpośrednio z objawami chorobowymi, np. żywienie w leczeniu chorób endokrynologicznych – tłumaczy dr Adam Dawidziuk. W związku z tym konieczne jest prowadzenie badań nad jednoznacznymi, wiarygodnymi i jednocześnie możliwymi do zastosowania przemysłowego i społecznego rozwiązaniami dotyczącymi żywności i żywienia spersonalizowanego wykorzystywanego w leczeniu osób w różnym wieku i dotkniętych różnymi schorzeniami, a także – co nie mniej ważne – pozwalającymi na skuteczne zapobieganie tym chorobom.

Zagadnienia, które mogą stać się przedmiotem projektów:

* nowoczesne rozwiązania żywieniowe, np. produkty, technologie, oparte o najnowszą wiedzę naukową, w walce z przewlekłymi chorobami niezakaźnymi;

* innowacyjne, dostępne cenowo produkty żywieniowe, m.in. dla osób chorych lub zagrożonych chorobą dietozależną oraz w okresie rekonwalescencji, pozwalające na leczenie bądź łagodzenie objawów chorobowych;

* zastosowanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie żywności funkcjonalnej we wspomaganiu leczenia chorób np. onkologicznych, metabolicznych, endokrynologicznych, gastroenterologicznych;

* rozwiązania pozwalające na poprawę stanu zdrowia poprzez wzbogacenie diety w substancje bioaktywne o określonym działaniu prozdrowotnym obecne w produktach żywnościowych;

* nowoczesne produkty oparte o różnorodne kompozycje bioaktywnych substancji pochodzenia naturalnego, mające zidentyfikowane, korzystne działanie  biologiczne uzasadniające ich stosowanie w działaniach profilaktycznych, prewencyjnych, a także dietoterapii.

III. ASPEKTY TECHNOLOGICZNE I GOSPODARCZE PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA

Ostatni obszar tematyczny odpowiada na wyzwania klimatyczne, podnoszone m.in. w strategii Europejskiego Zielonego Ładu i dokumentach rządowych. Celem zespołów projektowych będzie wykorzystanie wiedzy praktycznej dla opracowania innowacyjnych produktów pełnowartościowej i wysokiej jakości żywności, której produkcja jest niskoemisyjna, przyjazna środowisku, energooszczędna i bezodpadowa. Takie rozwiązania są konieczne w obliczu wyzwań, przed którymi stoją producenci i dystrybutorzy żywności. Należą do nich: niska jakość gleb i coraz bardziej dotkliwe niedobory wody, a także zmiany klimatu powodujące stopniowe zmniejszenie dostępu do określonych surowców. Eksperci dostrzegają konieczność prowadzenia badań, których efekty pozwolą na wdrażanie koncepcji gospodarki obiegu zamkniętego, zmniejszenie użycia szkodliwych substancji w produkcji żywności bez utraty wartości odżywczych oraz redukcję odpadów organicznych i nieorganicznych w całym łańcuchu wytwarzania żywności o wysokiej wartości odżywczej czy też alternatywne pozyskiwanie białka. Ponadto zdarzające się nadużycia w sprzedaży produktów pod szyldem „zdrowej żywności” wymagają weryfikacji jej autentyczności i pochodzenia.

Z jakimi problemami zmierzą się zespoły projektowe?

* powrót do natury – opracowanie rozwiązań pozwalających na zmniejszanie ilości dodatków do żywności oraz substancji szkodliwych w produkcji żywności i przetwórstwie rolno-spożywczym bez utraty jej wartości odżywczych, sensorycznych oraz przy zachowaniu bioróżnorodności i ochrony ekosystemów;

* opracowanie innowacyjnych produktów i rozwiązań dotyczących prawidłowego żywienia przy użyciu alternatywnych źródeł białka;

* opracowanie innowacyjnych technologii do produkcji żywności prozdrowotnej, dostępnej cenowo;

* rozwiązania dotyczące gospodarki obiegu zamkniętego w produkcji zdrowej żywności;

* rozwiązania umożliwiające weryfikację autentyczności pochodzenia żywności ekologicznej i funkcjonalnej, np. unifikacja i dostępność składu, wdrażanie inteligentnych etykiet znakowania żywności, kontrola składu żywności zgodnie z normami Unii Europejskiej;

* narzędzia pozwalające na kontrolę jakości żywności poprzez analizę mikrobiomu zarówno w produktach, jak i w procesie przetwórstwa oraz zwiększenie wykorzystania drobnoustrojów w produkcji żywności.

Co istotne, ze wszystkich obszarów tematycznych I konkursu NUTRITECH wykluczone są badania nad opracowaniem i stosowaniem suplementów diety!

Kto może sięgnąć po granty?

O dofinansowanie projektów, obejmujących badania przemysłowe, eksperymentalne prace rozwojowe oraz prace przedwdrożeniowe, czyli przygotowanie ich wyników do zastosowania w praktyce, mogą się starać przedsiębiorstwa, ich konsorcja lub konsorcja przemysłowo-naukowe. Wysokość dofinansowania dla poszczególnych projektów zawiera się w przedziale 1-10 mln zł, a jego poziom w odniesieniu do poszczególnych typów wnioskodawców i rodzajów prac B+R określa regulamin konkursu. Maksymalny okres realizacji projektów wynosi 2 lata. – Program NUTRITECH znajduje się w polu zainteresowań uczelni wyższych, instytutów, centrów badawczych. Jego wyniki będą ważne dla przedsiębiorstw z sektora rolno-spożywczego, w tym zakładów przetwórczych oraz producentów żywności. To także interesujące wyzwanie dla twórców rozwiązań IT czy technologii proekologicznych. Siła oddziaływania tego programu polega jednak na tym, że ostatecznymi odbiorcami rozwiązań będzie całe społeczeństwo – bo przecież wszyscy jesteśmy zainteresowani zdrowym i dostępnym cenowo odżywianiem, które w powiązaniu z aktywnością fizyczną, pomaga nam żyć w dobrej kondycji. Szczególne korzyści z efektów pracy innowatorów mogą odnieść osoby zagrożone chorobami dietozależnymi oraz chore, a także szereg instytucji promujących zmiany w sposobie żywienia. Nie do przecenienia jest również zmniejszenie obciążeń dla środowiska związane z ekologicznym podejściem do żywności  – konkluduje dyrektor Remigiusz Kopoczek.

Nabór wniosków Narodowe Centrum Badań i Rozwoju będzie prowadzić w dniach 6 lipca-30 września br., do godz. 16:00, wyłącznie w systemie LSI. Szczegółowe informacje, w tym regulamin I konkursu NUTRITECH, są dostępne na stronie internetowej NCBR. Pytania dotyczące konkursu można kierować poprzez Punkt Informacyjny Centrum.