Liczący 70 stron dokument „Zrozumieć COVID-19” przedstawia aktualny stan wiedzy na temat wirusa SARS-CoV-2, choroby COVID-19 oraz jej skutki medyczne, psychologiczne, gospodarcze i społeczne. W publikacji naukowcy prezentują prognozy epidemii w sezonie jesienno-zimowym oraz rekomendacje dla obywateli i instytucji. Opracowanie zawiera sprawdzone informacje na temat profilaktyki i przedstawia prace nad szczepionkami. Dokument jest dostępny bezpłatnie online na stronie Polskiej Akademii Nauk.

Autorzy zwracają uwagę, że na temat COVID-19 lub SARS-CoV-2 opublikowano dziesiątki tysięcy artykułów naukowych, ogromną liczbę doniesień prasowych czy miliony wzmianek w mediach społecznościowych. – Nadmiar informacji, często sprzecznych, może wywoływać dezorientację i sprzyja przyjmowaniu niebezpiecznych dla zdrowia publicznego postaw. Dlatego tak ważna jest publikacja porządkującego wiedzę opracowania – czytamy na stronie PAN. – Postawy irracjonalne (…) są wielkim utrudnieniem w walce z epidemią COVID-19, którą to walkę, aby była ona pomyślna, należy prowadzić w sposób racjonalny. Tym opracowaniem chcemy zwrócić dyskurs społeczny na racjonalne tory – podkreślają naukowcy pod przewodnictwem prezesa PAN prof. Jerzego Duszyńskiego.

W opracowaniu podsumowano, że blisko 7 mln osób w Polsce to osoby starsze niż 65 lat, a z nich ok. 90 proc. jest obciążonych chorobami przewlekłymi, często kilkoma na raz. Osobny młodsze niż 65 lat, ale już z poważnym obciążeniem zdrowotnym, stanowią dodatkowo również istotną część społeczeństwa. A to dla tej licznej grupy COVID-19 jest z reguły poważnym niebezpieczeństwem. – Powszechne stosowanie się do zaleceń sanitarnych przedstawionych w tym opracowaniu może efektywnie chronić osoby z grup najwyższego ryzyka przed niebezpieczeństwem COVID-19 i ograniczyć intensywność epidemii COVID-19 w Polsce. Unikniemy w ten sposób kryzysu służby zdrowia – podsumowują naukowcy.

Zespół ds. COVID-19 przedstawia scenariusze rozwoju sytuacji epidemicznej w sezonie jesienno-zimowym. Naukowcy przestrzegają, że jeśli nie uda się przekonać Polaków do powszechnego stosowania się do zaleceń sanitarnych takich jak noszenie maseczek czy zachowywanie fizycznego dystansu, ponowne zamrożenie gospodarki i życia społecznego może okazać się konieczne, by zatrzymać pandemię. – Koszty tego rozwiązania będą olbrzymie dla obywateli i państwa. Dlatego należy uczynić wszystko, co możliwe, abyśmy mogli poprzestać na powszechnym, konsekwentnym, empatycznym i solidarnym stosowaniu się do zaleceń sanitarnych ogłaszanych przez właściwe służby państwowe – czytamy w raporcie.

Badacze wyjaśniają, dlaczego są powody, by obawiać się, że w sezonie jesienno-zimowym sytuacja epidemiczna COVID-19 ulegnie pogorszeniu. Zwracają uwagę, że zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną tradycyjnie osiąga najwyższy poziom zimą. Poza tym po wakacyjnym powszechnym rozluźnieniu kultury sanitarnej można się spodziewać dużego wzrostu liczby zachorowań na COVID-19. Kolejną sprawą jest to, że znacząca koncentracja funkcjonowania służby zdrowia na COVID-19 wpłynie na ograniczenie możliwości opieki nad pacjentami z innymi chorobami. – Będzie to prawdopodobnie skutkować zwiększeniem liczby przypadków niedostatecznie kontrolowanych chorób przewlekłych lub chorób niezdiagnozowanych.

Co więcej, trudność w rozróżnieniu zakażenia wirusem SARS-CoV-2 od zakażeń innymi wirusami sprawi, że duża część osób będzie całkowicie pozbawiona dostępu do podstawowej pomocy medycznej – obawiają się naukowcy i dodają, że – zgodnie z wynikami badań – osoby ze schorzeniami towarzyszącymi przechodzą COVID-19 ciężej, co może prowadzić do zwiększenia liczby chorych wymagających intensywnej opieki zdrowotnej. Poza tym autorzy opracowania przypuszczają, że typowa w naszym regionie sezonowa epidemia grypy oraz częste występowanie innych zakażeń wirusowych i bakteryjnych w sezonie jesienno-zimowym (efekt koinfekcji), w połączeniu z innymi czynnikami, jak obniżenie odporności czy wzrost zanieczyszczenia powietrza, pogorszą przebieg COVID-19 u wielu zarażonych. – Nasze opracowanie powinno być pomocne w zrozumieniu, z jak groźnym przeciwnikiem (epidemia COVID-19 i osoby, które zaprzeczają jej istnieniu) przyjdzie nam toczyć walkę w sezonie jesienno-zimowym i pomóc zapewnić przestrzeganie stosownych zaleceń sanitarnych w szerokim społecznym wymiarze – komentują naukowcy.

Autorami dokumentu „Zrozumieć COVID-19” są członkowie interdyscyplinarnego Zespołu ds. COVID-19 przy Prezesie Polskiej Akademii Nauk. W skład zespołu wchodzą: dr Aneta Afelt – geograf, dr hab. Anna Ochab-Marcinek – fizyk-teoretyk, prof. dr hab. n. med. Radosław Owczuk – lekarz, prof. dr hab. Krzysztof Pyrć – wirusolog, biolog, prof. dr hab. Magdalena Rosińska – lekarz i biostatystyk, prof. dr hab. Andrzej Rychard – socjolog, dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz – lekarz. Zespołowi przewodzi prof. dr hab. Jerzy Duszyński. Zespół wspomagali również: prof. Anna Gizy-Poleszczuk (sekcja „Społeczeństwo w pandemii”) i prof. Małgorzata Kossowska (sekcja „Psychologiczne skutki COVID-19”). 

PAP - Nauka w Polsce, Ludwika Tomala