W obecnej chwili na całym świecie z większą intensywnością onkologia przygotowuje się do nowej rewolucji, a wszystko  przy użyciu mikromacierzy. Mikromacierze to płytki z osadzonymi w sposób punktowy krótkimi cząstkami DNA.

Intencją tego badania jest oszacowanie ekspresji pojedynczych genów. Zastosowanie tej metody opiera się na studiowaniu poziomu ekspresji setek tysięcy genów w jednym czasie. Dochodzi wówczas do powstania unikalnego zapisu, zwanego podpisem genetycznym. Poprzez analizę odpowiednich kombinacji genów, oszacowuje się niebezpieczeństwo zapadania na różne choroby, można jednocześnie przewidzieć ich przebieg, a w niektórych przypadkach rokować o skuteczności danej terapii.

Medycyna spersonalizowana bo tak zwykło się o niej mówić, wychodząca naprzeciw indywidualnych potrzeb pacjenta może odnieść niebywały sukces w dziedzinie onkologii. Może okazać się, że w przeciągu krótkiego czasu możliwe będzie  planowanie leczenia uzupełniającego, opierającego się na wynikach analizy mikromacierzy. Rak sutka jest tym, w przypadku, którego takie badania mogą okazać się najskuteczniejsze.

Kobiety, które zachorowały na raka sutka nie podlegającego resekcji chirurgicznej z powodu wysokiego szczebla zaawansowania miejscowego są zmuszone poddać się chemioterapii przed właściwym zabiegiem chirurgicznym.

W przypadku pacjentek z zaawansowanym nowotworem piersi, przy pomocy leczenia hormonalnego oraz zastosowaniu chemioterapii, dochodzi do spadku  ryzyka wystąpienia przerzutów odległych o około 30%. Co interesujące, 70-80% pacjentów poddających się temu leczeniu, przypuszczalnie przeżyłoby bez jego obecności. Wnioski mówią same za siebie -  pewien odsetek chorych z miejscowo zaawansowanym rakiem piersi, przyjmujących terapię adjuwantową według  obecnych  wskazań, nie przynosi korzyści, a jest potencjalnie wystawiona  na działanie efektów ubocznych.

Na podstawie analiz cDNA z komórek raka piersi, w oparciu o analizę ekspresji genów,  wyodrębniono dodatkowo 2 podtypy: podstawny i luminalny. W toku kolejnych ekspertyz  wyizolowano w tym przedziale dodatkowo 3 podgrupy w samym tylko obrębie podtypu luminalnego (A, B i C) oraz zespół pacjentów z nadekspresją genu ERBB2 oraz grupę chorych z cechami nowotworu podobnych do normalnego gruczołu.  Na uwagę zasługuje fakt, iż osoby cierpiące na nowotwór, z miejscowo zaawansowanym rakiem piersi, wykazują różnice w przebiegu choroby. Najbardziej znaczną część  przeżyć całkowitych tzn. takich przy, których nie doszło do wznowy zauważono u pacjentów z podtypem luminalnym A i C, najgorszy odsetek u chorych z nadekspresją genu cerbB2 oraz podtypem podstawnym. Konfrontując rezultaty badań mikromacierzy DNA z testami immunohistochemicznymi, określono korzystnie skutki u chorych z ekspresją receptoru estrogenowego, co wyznacza tok poszukiwań przy wyodrębnieniu grupy o lepszym rokowaniu.

Podejmując decyzję skojarzenia chemioterapii z odmiennymi strategiami leczenia, należy wykonać dogłębną analizę, która pozwoli rokować, czy chory predestynuje do takiego leczenia, które nierzadko jest związane z podwyższoną częstością powikłań. Zmiana porcji dawkowania leków stosowanych w chemioterapii na mniejsze lub wydłużanie cykli leczenia ma na celu ograniczenie toksyczności i głównie do obniżenia wielkości dawek. Model  leczenia, które ma na celu uzupełnienie terapii pacjentów cierpiących  na raka sutka jest podobny do sekwencyjnego schematu hormonoterapii, która jest zabiegiem uzupełniającym, a sfinalizowanie szeregu badań klinicznych przyniesie korzyści w postaci określenia lepszej sekwencji czasowej  dla zamiany leków hormonalnych oraz pozwoli ustalić totalną długość trwania leczenia adiuwantowego.

Kolejne postępy są uwarunkowane od toku rozwoju badań naukowców, a także wydatków włożonych w koszty badań. Koszty najnowszych terapii są bardzo wysokie, a ilość osób, zapadających na nowotwory odnotowuje ciągły przyrost. Zachodzi konieczność przeprowadzania skutecznie i rozważnie skonstruowanych badań farmakoekonomicznych oraz zagwarantowanie jak najwyższego poziomu gospodarowania pieniędzmi w onkologii. Takie rozwiązania pozwolą wdrażać w życie pomysły ograniczone wysokimi nakładami finansowymi.

Przeczytaj również:

Terapie przyszłości – nowoczesne leki przeciwnowotworowe. Część I

Mateusz Kula
portal Biotechnologia.pl

Źródła:

„Leczenie skojarzone nowotworów złośliwych.” dr med. Krzysztof Krzemieniecki z Kliniki Chemioterapii Centrum Onkologii Instytutu im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Krakowie. Opublikowano w Medycyna Praktyczna Chirurgia 2006/02. Onkologia w Praktyce Klinicznej Tom 1, nr 1, 10–17

„Mikromacierze DNA w badaniach raka piersi”. Radzisław Kordek, Andrzej K. Bednarek Zakład Patologii Katedry Onkologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Biochemii Lekarskiej Instytutu Fizjologii i Biochemii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi;