Jacek Kuźnicki jest neurobiologiem specjalizującym się w badaniach nad molekularnymi mechanizmami chorób neurodegeneracyjnych. Jest również ekspertem w dziedzinie homeostazy wapnia i sygnalizacji wewnątrzkomórkowej. Opracował 160 artykułów naukowych, które uzyskały ponad 5200 cytowań (wg Web of Science), wypromował 19 doktorów. Prof. Kuźnicki jest także doświadczonym menadżerem instytucji nauki oraz aktywnym uczestnikiem debaty na temat sytuacji nauki w Polsce.

Współzałożyciel Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej

Laureat jest współtwórcą Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej (MIBMiK). Był jego dyrektorem w latach 1999-2018, przyczyniając się do dynamicznego rozwoju Instytutu i ugruntowania jego pozycji jako jednostki badawczej o międzynarodowej renomie. W ewaluacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego za lata 2005-2008 MIBMiK zajął pierwsze miejsce w dziedzinie biologii, a w kolejnych trzykrotnie uzyskał kategorię A+. Instytut szczyci się nią po dziś dzień. Za czasów kierownictwa prof. Kuźnickiego opublikowano ok. 900 artykułów naukowych w prestiżowych zagranicznych czasopismach z afiliacją MIBMiK, z czego ponad 2/3 znalazło się w pierwszym kwartylu listy Thomson Reuters. Instytut brał również udział w 24 projektach w ramach programów Unii Europejskiej, w tym grantów ERC. Zasługi prof. Jacka Kuźnickiego obejmują również organizację wsparcia dla młodych naukowców, środowisk nauczycielskich oraz inicjowanie programów mentoringowych. Jednym z przykładów jest BioCentrum Edukacji Naukowej, które od 2002 r. łączy społeczeństwo z naukowcami i efektami ich pracy.

Neurodegeneracja, długowieczność i przełomowe odkrycia naukowe

Najważniejszym miejscem pracy prof. Kuźnickiego pozostaje laboratorium. W latach 70. XX w. wykazał powszechne występowanie kalmoduliny i odkrył jej rolę w aktywacji enzymów, co miało kluczowe znaczenie dla zrozumienia procesów sygnalizacji wewnątrzkomórkowej. Kolejne badania doprowadziły do identyfikacji kalcykliny (S100A6) oraz jej docelowego białka CacyBP/SIP, co wzbogaciło wiedzę na temat regulacji wapniowej, ubikwitynacji i ich związków z neurodegeneracją. Od 2001 r. kieruje Laboratorium Neurodegeneracji w MIBMiK, gdzie bada mechanizmy molekularne chorób Alzheimera, Parkinsona i Huntingtona. Kierował jedną z grup badawczych biorących udział w badaniach nad biomarkerami choroby Alzheimera, tworząc opatentowane podstawy diagnostyki opartej na oznaczaniu mikroRNA we krwi. Prof. Kuźnicki jest inicjatorem badań nad długowiecznością i procesami starzenia się. Zorganizował i koordynował program PolStu, w ramach którego m.in. zebrano unikatowy materiał genetyczny 300 polskich stulatków i unieśmiertelniono ich limfocyty. Baza danych i te komórki są nadal wykorzystywane przez polskie zespoły badawcze, ostatnio również we współpracy z grupami z Izraela i Holandii.

Lider polityki naukowej i umiędzynarodowienia badań

Prof. Kuźnicki jest członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk. W latach 2006-2011 był doradcą w zakresie kształtowania programów badawczych w Polsce i Unii Europejskiej w temacie „Zdrowie”, a latach 2011-2014 był członkiem Komitetu Polityki Naukowej. W 2013 r. został laureatem prestiżowej nagrody ministerialnej „Kryształowej Brukselki” jako lider sześciu międzynarodowych projektów badawczych 7. Programu Ramowego UE. Był również członkiem Rady Narodowego Centrum Nauki (2018-2022). W latach 2020-2022 pełnił w niej funkcję przewodniczącego. Wielokrotnie zabierał głos w prasie branżowej i ogólnopolskiej, diagnozując stan polskiej nauki i postulując działania zmierzające do jej rozwoju. – Jestem wdzięczny za Nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, która podsumowuje moją ponad 40-letnią karierę naukową i działalność organizacyjną na rzecz nauki w Polsce. Patrząc z perspektywy tych czterech dekad, chciałbym, aby zgodnie z zapowiedziami rządu, doszło do deregulacji w polskiej nauce. Przede wszystkim należy odejść od antyjakościowej ewaluacji punktowej. Bezpieczeństwo kraju zależy od intelektualnej przewagi, jaką daje inwestowanie w wysokojakościowe badania mające przełożenie na rozwój technologii – podkreśla prof. dr hab. Jacek Kuźnicki. Nagroda została wręczona 19 lutego 2025 r. podczas Gali Nauki Polskiej, która miała miejsce w Centrum Kulturalno-Kongresowym Jordanki w Toruniu.