Jak ustawić mikrometr?

Przeważnie w laboratorium analitycznym znajduje się kilka pipet o różnych zakresach pobieranej objętości. Ważne jest, aby prawidłowo zadecydować z której pipety najlepiej skorzystać. Udowodniono, iż poniżej 35% nominału pipety bardzo mocno wzrasta niedokładność ilości pobranej próby. Warto wiedzieć, że im pipeta ma niższy nominał tym bardziej prawdopodobne jest popełnienie błędu podczas jej użytkowania. Tak więc zalecany jest wybór pipety o wyższym nominale, ponieważ lepiej nie poruszać się w przedziale dolnych granic jej zakresu. Ponadto większą dokładność ilości badanej próbki cieczy można uzyskać poprzez ustawienie mikrometru od góry tzn. schodzenie z wyższych wartości pobieranej objętości na niższe. Reguła ta wynika ze sposobu konstrukcji pipety.

Kąt użytkowania pipety

Wykazano, iż najbardziej dokładnie wyniki uzyskuje się pipetując pionowo. Jeżeli pracownik laboratoryjny będzie pobierał próbki cieczy pod pewnym kątem, to zwiększa się prawdopodobieństwo popełnienia błędu. Odchylenia od żądanej ilości pobieranej próby mogą wynieść nawet do 2,5%.

Głębokość zanurzenia końcówki

To na jaką głębokość powinno się zanurzyć końcówkę pipety, zależy od objętości jaką chcemy pobrać. Im większa jest ta objętość, tym końcówka powinna być zanurzona głębiej. Jednak ważne jest, aby końcówka nie została zanurzona za głęboko. Zbyt duża głębokość zanurzenia końcówki może doprowadzić do tego, iż zwiększy się ilość pobranej cieczy. Wynika to z większego ciśnienia osmotycznego płynu na dnie probówki oraz z lepkości cieczy. Z drugiej strony, jeśli końcówka zostanie zanurzona zbyt płytko, do końcówki może wniknąć za mało badanej próby. Może to być błąd sięgający nawet 5%. Głębokość zanurzenia końcówki pipety będzie najbardziej istotna w przypadku użytkowania mikropipet.

Szybkość pobierania próby

Pipetować powinno się powoli, nie należy się śpieszyć. Jeśli puścimy tłok zbyt szybko w trakcie pobierania próby, to możemy spowodować, iż ciecz dostanie się do wnętrza pipety. Można oczywiście stosować filtry, dzięki którym da się zapobiec takim zdarzeniom. Lecz jeżeli taka sytuacja miała już miejsce, to powinno się otworzyć pipetę i dokładnie ją wyczyścić. Zbyt wysoka szybkość pipetowania może skutkować błędem nawet do 5%.

Regularność

Rytmiczny sposób pipetowania również jest niezwykle istotny. Podczas pobierania kolejnych prób do badań należy zachować tą samą szybkość, rytmiczność oraz taki sam nacisk tłoka. Bardzo ważne jest, aby laborant bez problemu potrafił wyczuć pierwszy opór tłoka pipety. Jeżeli pracownik laboratoryjny ma z tym problem, wówczas można zainwestować w pipetę elektroniczną, której obsługa ogranicza się do przyciśnięcia guziczka.

Wstępne płukanie końcówek

Ten element jest bardzo istotny tylko w przypadku pracy z bardzo małymi objętościami. Jeżeli planujemy z jednego rezerwuaru cieczy pobrać kilka prób jedną końcówką, to przy pierwszym zaciągnięciu płynu zalecane jest, aby uprzednio końcówkę zwilżyć badaną cieczą. Brak nawilżenia końcówki przed pobraniem płynu, może skutkować zaciągnięciem odrobinę mniejszej ilości próby. Wykazano, iż dużo lepsze wyniki otrzymuje się przepłukując końcówkę.

Dodatkowe wskazówki

Ostrożność podczas pobierana prób jest bardzo ważna. Trzeba uważać, aby nie dotknąć końcówką ani ścianki probówki w której znajduje się pobierana ciesz, ani ścianki probówki do której przenosimy badaną próbę. Może wpłynąć to na wystąpienie zanieczyszczeń. Ponadto powinno się zwracać uwagę na rodzaj pobieranej cieczy. Nie każdy typ analizowanej próby da się pobrać tą samą pipetą czy tą samą końcówką. W takim przypadku należy dobrać pipetę najlepiej odpowiadającą naszym potrzebom.

Pipetując można popełnić wiele błędów. Jedne z nich wpływają bardziej na dokładność przeprowadzanej analizy, inne mniej. Istotne jest, aby pracownik laboratoryjny znał zasady prawidłowego pipetowania oraz starał się jak najlepiej wykorzystywać je w codziennej pracy.

Justyna Barys

Artykuł zainspirowany wykładem „Dobra praktyka pipetowania” Moniki Żmudy (Mettler-Toledo Sp. z o.o.), który został wygłoszony w czasie targów EuroLab 2013.