Nowe odkrycia naukowców

Jedną z potencjalnie skutecznych form leczenia choroby Parkinsona opracowaną przez naukowców jest terapia komórkami polegająca na przeszczepie komórek nerwowych. Główną przeszkodę na tym polu stanowi jednak fakt, że wyzwala ona poważną odpowiedź immunologiczną w organizmie gospodarza i powoduje śmierć większości przeszczepionych neuronów dopaminergicznych. W najnowszych badaniach naukowcom udało się pokonać to wyzwanie – wykazali bowiem, że kotransplantacja terapii komórkami neuronalnymi z regulatorowymi komórkami T gospodarza skutkowała tłumieniem niekorzystnych reakcji immunologicznych w organizmie biorcy oraz znaczną poprawą przeżycia i regeneracji przeszczepów. Odkrycia te dają nadzieję na skuteczne zastosowanie terapii komórkowej w leczeniu zaburzeń neurodegeneracyjnych.

Terapia komórkowa w leczeniu choroby Parkinsona

Terapia komórkowa stanowi niezwykle obiecującą metodę leczenia choroby Parkinsona. Niemniej w dotychczasowych badaniach główny problem stanowił fakt, że większość przeszczepionych komórek ulegała obumarciu. Aby zwalczyć tę przeszkodę, w najnowszych badaniach naukowcy wykorzystali regulatorowe limfocyty T, chcąc uzupełnić terapię komórkami neuronalnymi i zredukować niekorzystne skutki przeszczepu podczas eksperymentów przeprowadzanych na gryzoniach. Analizie poddawano spersonalizowane terapie oparte na komórkach macierzystych, które przeprogramowują własne komórki chorego w celu leczenia choroby Parkinsona. Wykorzystując komórki odpornościowe, udało im się poprawić dostarczanie, przeżywalność i regenerację podczas terapii komórkami neuronalnymi. Ich postępy wskazują na to, że wszelkie modyfikacje i ulepszenia tej formy leczenia mogą sprawić, że już niebawem opracowana zostanie skuteczna i bezpieczna metoda zwalczania schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona. 

Badania na gryzoniach

Jak dotąd terapia komórkowa napotykała wiele problemów, które czyniły ją nieskuteczną. Naukowcy zaproponowali różne mechanizmy wyjaśniające śmierć komórek i ostatecznie opracowali różne modyfikacje, które mają poprawić poziom przeżywalności komórek. W ostatnich badaniach postawili hipotezę, że regulatorowe limfocyty T, odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy immunologicznej, tłumienie nadmiernej odpowiedzi immunologicznej oraz zapobieganie odrzuceniu przeszczepów, mogą być dostarczane razem z neuronami, aby poprawić przeżycie komórek i zwiększyć szansę na powrót do zdrowia. Aby to sprawdzić, badacze najpierw przeszczepili neurony dopaminergiczne śródmózgowia do poddanych wcześniejszej ocenie mysich i szczurzych modeli z chorobą Parkinsona. Początkowo zaobserwowali, że zabieg spowodował ostre zapalenie i niekorzystną odpowiedź immunologiczną w tkance mózgowej gospodarzy. Następnie podjęli decyzję o jednoczesnym przeszczepieniu regulatorowych limfocytów T wraz z neuronami dopaminergicznymi i mierzyli przeżywalność przeszczepionych neuronów. Po pięciu miesiącach odkryli, że przeszczepiony obszar uległ znacznej regeneracji. Regulatorowe limfocyty T nie tylko poprawiły przeżywalność przeszczepionych neuronów dopaminergicznych, ale także znacząco zahamowały wzrost komórek innych niż dopaminergiczne, w tym reaktywnych komórek zapalnych w mózgu myszy. Jest to o tyle ważne, że potencjalnym zagrożeniem związanym z przeszczepem komórek często jest wzrost niepożądanych, potencjalnie szkodliwych komórek. 

Wielokierunkowe zastosowanie terapii komórkowych

Obumieranie przeszczepionych komórek oraz ostra odpowiedź immunologiczna organizmu gospodarza to powszechna przeszkoda charakterystyczna dla terapii komórkowej układu nerwowego, nie tylko w przypadku neuronów dopaminergicznych czy opracowywania leczenia choroby Parkinsona. Z tego względu niniejsze okrycia wykazują wielokierunkowe zastosowanie, ponieważ można je wykorzystać w dowolnej terapii komórkowej – zarówno ukierunkowanej na chorobę Parkinsona, jak i inne zaburzenia neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera, ALS (stwardnienie zanikowe boczne) czy choroba Huntingtona. Kolejny etap badań będzie obejmował m.in. zrozumienie, w jaki sposób regulatorowe limfocyty T poprawiają przeżycie neuronów dopaminergicznych i jak można skutecznie zoptymalizować ich funkcję. Następne planowane kroki to działania mające na celu przełożenie odkryć naukowych dokonanych przez badaczy na gryzoniach na pierwsze badania kliniczne na ludziach, a ostatecznie – leczenie zmieniające życie pacjentów cierpiących na schorzenia o charakterze neurodegeneracyjnym. 

– Wzrost zachorowań na choroby neurodegeneracyjne, w szczególności chorobę Parkinsona i chorobę Alzheimera, stanowi alarmujące wyzwanie zdrowotne na przyszłość. Przewidywania na 2050 r. rysują niepokojący obraz, sugerując, że liczba osób żyjących z chorobą Parkinsona i Alzheimera potroi się. Zmusza to świat nauki do intensyfikacji badań i poszukiwania innowacyjnych terapii, które mogą odwrócić ten niekorzystny trend. Coraz większy nacisk kładzie się na terapie modyfikujące przebieg choroby, a nie wyłącznie leczenie objawowe. W przypadku choroby Parkinsona istnieje znaczne zainteresowanie wykorzystaniem terapii komórkowych i terapii genowych w celu zastąpienia funkcji utraconych neuronów dopaminergicznych. Ich zadaniem jest przywrócenie równowagi dopaminergicznej w sposób bardziej ukierunkowany i fizjologiczny, niż jest to możliwe w przypadku obecnych terapii objawowych, substytucyjnych. Badania kliniczne nad tymi metodami są w toku, a sukcesy nowych terapii, takich jak zarejestrowane przez FDA leki biologiczne na chorobę Alzheimera, aducanumab i lecanemab, pokazują, że istnieje potencjał dla rewolucyjnych terapii, które mogą zmienić oblicze leczenia tych trudnych schorzeń – mówi neurolog Anna Bochenek.