Na przestrzeni ostatnich 20 lat spojrzenie na łuszczycę uległo diametralnej zmianie. Łuszczycę przestano postrzegać jako chorobę dermatologiczną związaną z hiperproliferacją i zaburzeniami dojrzewania keratynocytów. Aktualnie uważa się, że u podstaw zmian skórnych obserwowanych w łuszczycy stoją zaburzenia układu immunologicznego. Tym samym łuszczycę zaliczono do chorób autoimmunologicznych.

Poznanie mechanizmu stojącego za rozwojem łuszczycy, a także rozwój biotechnologii, biologii molekularnej i inżynierii genetycznej pozwoliły na wprowadzenie do leczenia leków biologicznych. 

Biologiczne produkty lecznicze (leki biologiczne) to substancje wytwarzane przez lub uzyskane ze źródła biologicznego np. zwierzęcia laboratoryjnego, linii komórkowej. Do tej grupy zaliczane są m.in. białka rekombinowane, przeciwciała monoklonalne i produkty medyczne wytwarzane z ludzkiej krwi lub osocza [1]. Charakteryzują się one dużą masą cząsteczkową i ulegają trawieniu w przewodzie
pokarmowym. Dlatego też najczęściej są podawane w zastrzykach podskórnych lub we wlewach dożylnych. 

Ogólnie wyróżnia się trzy grupy leków biologicznych:

• Przeciwciała monoklonalne (MAbs - ang. Monoclonal antybodies) produkowane przez mysie linie komórkowe przy zastosowaniu technologii rekombinacji DNA mają charakter chimery. Białka te wiążą się specyfi cznie z innymi białkami krążącymi i obecnymi na powierzchni komórek powodując zmianę ich aktywności. Leki z tej grupy mają końcówkę -iximab, np.: Infliximab,

• Białka fuzyjne - zbudowane z elementów pochodzących z różnych białek np.: fragmentu ludzkiego białka i toksyny. Wiążą się z cząsteczkami na powierzchni komórek, hamując ich wzrost lub niszcząc je. Leki z tej grupy mają końcówkę -cept, np.: Etanercept,

• Rekombinowane białka ludzkie – przeciwciała ludzkie produkowane przez transgeniczne myszy. Białka wiążące się specyficznie z innymi białkami krążącymi i obecnymi na powierzchni komórek powodując zmianę ich aktywności. Leki z tej grupy mają końcówkę -umab np.: Adalimumab, Ustekinumab [2,3,4,5]. 

Celem stosowania u pacjenta terapii biologicznej jest zmodyfikowanie i zmniejszenie aktywności układu immunologicznego m.in. zmiana profilu cytokin i zahamowanie aktywacji limfocytów T [2]. Skuteczność terapii biologicznej łuszczycy mierzona skalą PASI 75*(Psoriasis Area and Severity Index) wynosi od 40% dla Etanerceptu w dawce 25 mg podawanej dwa razy w tygodniu do 80% dla Infl iximabu w dawce 5 mg/kg masy ciała [6].

W Polsce są zarejestrowane 4 oryginalne leki biologiczne stosowane w leczeniu łuszczycy: Adalimumab (A, Humira®) [7],Etanercept (E, Enbrel®) [8], Infliksymab (In, Remicade®) [9] oraz Ustekinumab (U, Stelara ®) [10] (p.Tab.1). 

Dotychczas otrzymane dane wskazują na wysoką skuteczność i stosunkowo duże bezpieczeństwo terapii biologicznej stosowanej przez szereg lat. Pomimo to terapia lekami biologicznymi w łuszczycy nie jest refundowana, a jej koszt jest bardzo wysoki.  Nie ma też leku biologicznego, który byłby lekiem pierwszego wyboru. Przy standardowej opiece medycznej, aby pacjent został zakwalifi kowany do leczenia lekami biologicznymi musi spełnić szereg kryteriów: łuszczyca o średnim lub dużym nasileniu, brak poprawy przy zastosowaniu dwóch różnych metod terapii ogólnej, wystąpienie przeciwwskazania do stosowania innych metod terapii ogólnej. Brak skuteczności leczenia może zostać stwierdzony dopiero gdy nie ma spodziewanego efektu leczenia, a lek był stosowany w maksymalnych dopuszczalnych dawkach przez odpowiednio długi czas (zazwyczaj 3 miesiące) [3]. Trzeba pamiętać, że w tym czasie dyskomfort chorego zwiększa się - jego stan psychiczny ulega pogorszeniu i pogłębia się wycofanie społeczne.

Dlatego dla wielu chorych na łuszczycę jedyną szansą na otrzymanie nowoczesnej i nieodpłatnej terapii jest udział w badaniach klinicznych. W ostatnich latach do badań klinicznych fazy II i III weszły kolejne cząsteczki mające zastosowanie w leczeniu biologicznym łuszczycy: Brodalumab (B) [11], Ixekizumab (Ix) [12, 13], Guselkumab (G) [14], Secukinumabu (S) [15, 16], Tildrakizumab (Ti) [17], Tregalizumab (Tr) [18] (p. Tab. 2).
Analiza dostępnych danych, zebranych na przestrzeni kilkunastu lat, wskazuje na wysoką skuteczność i bezpieczeństwo stosowania nowoczesnej terapii biologicznej w łuszczycy. Obecnie jest to jedyna szansa dla chorych, aby leczyć przyczyny łuszczycy, a nie jej skutki. 

Dr Monika Gajerska-Dzieciątkowska, 

Konsultant Naukowy w MTZ Clinical Research.