Cholesterol jest miękką, woskowatą, tłustą substancją niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu i pochodzącą zarówno ze źródeł pokarmowych, jak i biosyntezy de novo. Cholesterol obecny jest we krwi głównie w postaci cholesterolu LDL (ang. low density lipoprotein) nazywanego potocznie "złym" cholesterolem oraz cholesterolu HDL (ang. high density lipoprotein) określany jako ten "dobry".

LDL czyli beta-lipoproteina odpowiada za przenoszenie cholesterolu z wątroby do komórek. Podwyższenie stężenia frakcji LDL we krwi jest istotnym czynnikiem rozwoju miażdżycy i jej powikłań. Gdy cholesterolu jest zbyt wiele cząsteczki LDL wnikają do błon wewnętrznych tętnic, gdzie są wychwytywane przez makrofagi. Następnie mogą ulegać przekształcaniu w komórki piankowate odgrywające ważną rolę w procesie tworzenia blaszki miażdżycowej. Stężenie LDL we krwi zależy od diety, endogennej syntezy cholesterolu oraz usuwania LDL z krwi do wątroby. Wychwyt LDL przez hepatocyty uwarunkowany jest ilością receptorów odpowiedzialnych za ten proces (LDLR). Ostatnie badania wskazują, że głównym czynnikiem regulującym dostępność wątrobowych LDLR, a tym samym stężenie LDL we krwi jest probiałko konwertaza subtylizyna/keksyna typu 9 (PCSK9).

Białko PCSK9 zwróciło uwagę zespołu naukowców kierowanego przez profesora Davida Ginsberga. Zaobserwowali oni obniżenie zawartości cholesterolu w osoczu krwi myszy, u których zablokowano gen odpowiadającym za transport PCSK9. W badaniu naukowcy odkryli, że myszy z nieaktywnym genem SEC24A mogą rozwijać się prawidłowo, a jednocześnie poziom cholesterolu w osoczu zmniejsza się u nich o 45%. U osobników z wyłączonym genem SEC24A białka PCSK9 nie mogą być transportowane do komórek wątroby, a tym samym nie uszkadzają receptorów wiążących LDL.

Zdaniem naukowców hamowanie działania genu SEC24A może stanowić alternatywę lub uzupełnienie dla stosowanych dotąd do obniżania zawartości cholesterolu we krwi statyn. Ponadto metoda może być skuteczna u pacjentów opornych na działanie leków lub nietolerujących ich. Wstępne badania kliniczne wykazały, że także u ludzi wyeliminowanie białka PCSK9 w dużym stopniu wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, zwłaszcza przy jednoczesnym przyjmowaniu statyn.

Anna Jasińska

Źródło: X.-W. Chen, H. Wang, K. Bajaj, P. Zhang, Z.-X. Meng, D. Ma, Y. Bai, H.-H. Liu, E. Adams, A. Baines, G. Yu, M. A. Sartor, B. Zhang, Z. Yi, J. Lin, S. G. Young, R. Schekman, D. Ginsburg. SEC24A deficiency lowers plasma cholesterol through reduced PCSK9 secretion. eLife, 2013, 2(0): e00444 DOI: 10.7554/eLife.00444