Do tej pory sądzono, że pluripotencjalność czyli zdolność do zróżnicowania się w dowolny typ komórek somatycznych jest charakterystyczna tylko dla niektórych komórek na wczesnym stadium rozwoju. Najnowsze badania udowodniły, że taką zdolność mają, oprócz komórek macierzystych, również dojrzałe komórki  szpiku. Laureaci Nagrody Nobla wykazali, że każda komórka naszego ciała może powrócić do swojego wczesnego stadium rozwoju, a następnie odtworzyć swoje funkcje lub uzyskać nowe, unikalne zdolności.

Przybliżmy pokrótce sylwetki obu Panów.

Sir John B. Gurdon urodził się w 1933 roku w Dippenhall, Wielka Brytania. Swój doktorat otrzymał na Uniwersytecie Oxfordzkim w 1960 roku. W 1972 roku przyłączył się do Uniwersytetu w Cambridge i pracował tam jako profesor zajmując się biologią komórek. Obecnie pracuje w Instytucie nazwanym jego własnym nazwiskiem (Gurdon Institute) w Cambrdge.

Shinya Yamanaka urodził się w 1962 roku w Osace, Japonia. Otrzymał tytuł doktora nauk medycznych w 1987 roku na Uniwersytecie w Kobe i pracował jako chirurg ortopeda. Następnie otrzymał tytuł doktora w 1993 roku na Uniwersytecie w Osace. Obecnie jest profesorem Uniwersytetu w Kioto zajmując się dziedzinami z pogranicza nauk medycznych (Frontier Medical Sciences) 

Oba te opisy nie oddają pełni zasług, jakie Panowie oddali nauce i ludzkości. Oboje wielokrotnie uhonorowani zostali różnymi prestiżowymi nagrodami. Komitet uznał, że laureaci swoim odkryciem ‘zrewolucjonizowali nasze rozumienie rozwoju komórek i organizmów’. Obecny stan wiedzy potrzebuje takich rewolucji. Mogą one odmienić przyszłą naukę, a przede wszystkim stanowić podstawę do opracowania nowych skuteczniejszych metod leczenia i terapii.

Odkrycie może stać się przyczynkiem do zakończenia dyskusji na temat etyczności używania komórek macierzystych w terapii, w momencie, gdy możliwe stanie się wykorzystywanie własnych komórek dorosłego pacjenta. Jednocześnie przed pacjentami staną nowe, potencjalne metody leczenia chorób do tej pory uważanych za niewyleczalne.

Według sondy przeprowadzonej na stronie Komitetu Noblowskiego aż 69% ankietowanych (3700 osób wzięło udział w ankiecie) uznało, że wiedziało, iż możliwe jest przekształcenie dojrzałej komórki organizmu w niedojrzałą, zdolną do uzyskania nowych funkcji.

Laureaci podzielą się kwotą 8 mln koron szwedzkich (około 3,7 mln zł). To aż o 20% mniej niż w poprzednim roku, kiedy to nagroda wynosiła 10 mln koron szwedzkich. Czyżby światowy kryzys dosięgnął tak elitarną organizację jaką jest Komitet Noblowski? Na szczęście nie odbija się to na jakości badań prowadzonych przez naukowców i zaskoczenie jakie nam fundują jest godne uwagi.

Krzysztof Słomiak

Źródło: nobelprize.org