Działanie MAB (Międzynarodowych Agend Badawczych) to jeden z bardzo istotnych mechanizmów finansowania badań w Polsce umożliwiający tworzenie nowych centrów doskonałości naukowej. Jego realizacją i wyborem projektów (w drodze konkursu) zajmuje się Fundacja na rzecz Nauki Polskiej. Środki pochodzą z Funduszy Europejskich. – W Polsce potrzebujemy centrów doskonałości, czyli takich miejsc, które dają możliwość prowadzenia badań na światowym poziomie i współpracy z międzynarodową społecznością naukową. Są one nam potrzebne, aby przyciągać najlepszych badaczy z Polski i zagranicy. Takich centrów powinno być w naszym kraju jak najwięcej, jeżeli chcemy, żeby nauka uprawiana w Polsce była naprawdę konkurencyjna – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

IIMCB i RACE-PRIME – nowe podejście do terapii chorób rzadkich i zakaźnych

Jednym z projektów realizowanych dzięki funduszom europejskim jest RACE-PRIME („Platforma RNA i biologii komórki dla badań i innowacji w medycynie”). To ambitne przedsięwzięcie IIMCB, które koncentruje się na opracowywaniu nowoczesnych terapii dla chorób zakaźnych i rzadkich. W ramach projektu prowadzone są dwa kluczowe kierunki badawcze – przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne strategie terapeutyczne oraz zaawansowane modele chorób rzadkich, które mogą otworzyć drogę do spersonalizowanych terapii. – Dzięki RACE-PRIME możemy prowadzić badania, które łączą naukę podstawową z realnym zastosowaniem klinicznym. Naszym celem jest opracowanie podstaw nowatorskich metod leczenia chorób człowieka, w przypadku których te obecne są niewystarczające lub niedostępne – wskazuje prof. Marta Miączyńska, dyrektor IIMCB.

IIMCB jeszcze 10 lat temu miało 6 laboratoriów, wkrótce będzie ich 20. Rozwój ten napotyka jednak na istotną barierę – brak własnej siedziby. Instytut funkcjonuje w użyczonej przestrzeni, która nie jest już w stanie pomieścić rosnącej liczby zespołów badawczych. Nowy budynek nie jest kwestią przyszłości, lecz koniecznością już dzisiaj. Instytut aktywnie zabiega o środki na ten cel i poszukuje partnerów do realizacji inwestycji w modelu partnerstwa publiczno-prywatnego.

ICTER – nowatorskie podejście do terapii i diagnostyki oczu

ICTER realizuje projekt „Międzynarodowe Centrum Badań Oka”. Jego celem jest rozwój bezpieczniejszych interwencji chirurgicznych, nowych terapii chorób oczu i metod diagnostycznych poprawiających rokowanie oraz przywracających wzrok. – ICTER służy jako nowoczesne centrum doskonałości naukowej, koncentrując się na opracowywaniu innowacyjnych technologii ułatwiających zaawansowane leczenie oczu. Istnieje duże zapotrzebowanie na narzędzia, które mogą weryfikować nowe terapie okulistyczne, przyspieszając w ten sposób procesy leczenia i zmniejszając związane z nimi koszty. Naszym ambitnym celem jest wdrożenie tych technologii, aby zapewnić polskim pacjentom szybszy dostęp do nich. Niemniej nasze działania utrzymują globalną perspektywę, pozycjonując nas konkurencyjnie obok wiodących ośrodków badawczych i firm technologicznych na całym świecie – uważa prof. Maciej Wojtkowski, dyrektor ICTER.

CENTERA – przełomowe technologie oparte na zapomnianym pasmie promieniowania

Z MAB finansowany jest także projekt CENTERA: „Centrum Badań i Zastosowań Terahercowych”. Powstał, by opracowywać technologie wykorzystujące pasmo promieniowania terahercowego (THz), leżące między podczerwienią a mikrofalami. Jak dotychczas nie jest ono eksploatowane przez człowieka na szeroką skalę ze względu na brak efektywnych, niedrogich emiterów i detektorów, a tymczasem mogłoby zaoferować kolejne „okno na świat”, umożliwiając skonstruowanie nowych systemów obrazowania do zastosowania w nadzorze bezpieczeństwa, kontroli jakości, diagnostyce medycznej czy hodowli roślin. Jest także krytyczne dla postępów w telekomunikacji. – Poszukujemy nowych sposobów wytwarzania i odbierania fal THz, co pozwala na opracowanie innowacyjnych emiterów i detektorów, a następnie rozwijanie ich zastosowań praktycznych. Wymaga to łączenia fizyki kwantowej, chemii, inżynierii materiałowej, inżynierii elektronicznej i programowania. Myślę, że jesteśmy skuteczni, skoro już dwóch naszych badaczy zostało laureatami prestiżowego grantu ERC Advanced. Niewątpliwie pomaga nam lokalizacja w Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii CEZAMAT PW. Obecnie poszukujemy nowych źródeł finansowania dla wzmocnienia aplikacyjnej strony projektu – zdradza dr Lech Trzeciak z grupy zarządzającej CENTERA.

Nowe możliwości dla polskiej nauki

W spotkaniu, które odbyło się 14 marca br. w IIMCB, uczestniczyli m.in.: minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, prof. Maciej Żylicz, prezes FNP, prof. Krzysztof Pyrć, prezes elekt FNP, prof. Maciej Wojtkowski, dyrektor ICTER, dr Lech Trzeciak, członek grupy zarządzającej CENTERA, prof. Marta Miączyńska, dyrektor IIMCB. Uczestnicy mieli także okazję zwiedzić laboratoria IIMCB i zapoznać się z infrastrukturą Instytutu. Podczas spotkania podkreślono znaczenie finansowania badań i międzynarodowej współpracy.

Już 17 marca br. Fundacja uruchomiła nowy nabór w ramach MAB skierowany do jednostek będących koordynatorami konsorcjum, które uzyskało dofinansowanie lub Seal of Excellence w programie Teaming w ramach Horyzontu Europa. Natomiast 1 kwietnia br. FNP ogłosi nabór ogólnodostępny, otwierając kolejną szansę dla polskich instytutów na dołączenie do czołówki światowej nauki. Działanie MAB jest finansowane z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki.