Szeroko stosowaną klasą chemikaliów przemysłowych są tzw. PFASs (ang. perfluoroalkyl sulfamido ethanols). Są one stosowane powszechnie m.in. do impregnacji wyrobów tekstylnych i papierowych. Charakteryzuje je odporność na wodę, tłuszcz i plamy. Obecne w użyciu od ponad 60 lat w produktach plamoodpornych, odzieży wodoodpornej, opakowaniach smarów czy farb stanowią poważne zagrożenie dla dzieci karmionych piersią. Toksyny te przenikają bez trudu do mleka kobiecego i pokonują z łatwością barierę krew-mózg.
 

Już w 2013 roku o PFASs było głośno w związku z obserwowaną biokumulacją w ośmiu obszarach mózgu niedźwiedzi polarnych zamieszkujących Wschodnią Grenlandię. Mimo wysiłków mających na celu minimalizację ekspozycji na tego typu związki nie udało się zatrzymać postępujących procesów. Od dawna mówi się o szkodliwym wpływie – kancerogennym i geno- i neurotoksycznym – na zdrowie ludzi i zwierząt rzeczonych związków. Badania wykazały, że mają one także wpływ na reprodukcję, powodują zmiany epigenetyczne oraz zaburzenia hormonalne.

Pierwsze badania na ten temat przeprowadzili niedawno naukowcy z Uniwersytetu Harvarda. Obserwacji poddano 81 dzieci, które urodziły się na Wyspach Owczych w latach 1997-2000. Okazało się, że u dzieci karmionych wyłącznie piersią, przez matki narażone na kontakt z PFASs,  zaobserwowano wzrost stężenia tych substancji o 20-30% w każdym miesiącu wraz ze spadkiem tempa wzrostu. Na skutek kumulacji u niektórych dzieci pod koniec okresu karmienia poziom toksyn był nawet wyższy niż u matek. Wyniki te sugerują, że właśnie mleko matki jest głównym źródłem narażenia na PFASs w okresie niemowlęcym.

Autorzy badania podkreślają, że nie ma powodu, aby zniechęcać matki do karmienia piersią, ale jednocześnie obawiają się, że zanieczyszczenia, o których mowa, są przekazywane ze zwiększoną siłą z pokolenia na pokolenie.

Toksyn wokół nas nie da się całkowicie uniknąć. Są one stosowane w przemyśle, rolnictwie, gospodarstwie domowym. Mleko matki to pokarm bogaty w tłuszcze, a więc jest bardzo dobrym materiałem do kumulowania się szkodliwych substancji. Na szczęście większość z nich dostając się do matczynego pokarmu nie osiąga stężenia, które mogłoby zagrażać maluchowi.

Wiemy już, że nie uchronimy się całkowicie przed zanieczyszczeniami, ale można starać się ten kontakt ograniczyć. Powinny pomyśleć o tym kobiety nie tylko w ciąży będące, ale i te ją planujące.
W celu obniżenia ryzyka należy:

• unikać pokarmu niewiadomego pochodzenia,
• zawsze przed spożyciem myć i obierać ze skórki warzywa i owoce,
• odcinać tłuszcz z mięsa,
• unikać stosowania pestycydów w gospodarstwie domowym,
• omijać pomieszczenia poddane dezynfekcji itp.

Ważne jest również unikanie podczas karmienia piersią restrykcyjnych diet, ponieważ uwalniane z tkanki tłuszczowej, kumulowane tam wcześniej, toksyny mogą trafić do pokarmu. Oczywiste jest również zrezygnowanie na ten wyjątkowy czas z używek takich jak alkohol czy papierosy. Toksyny papierosowe obniżają także ilość i jakość mleka matki -  mniej jodu, tłuszczu, a także witamin, dostarcza dziecku mniejszej ilości tych wartościowych składników.

Warto wspomnieć w tym miejscu także o płodowym zespole alkoholowym FAS, który obejmuje zaburzenia fizyczne i neurologiczne będące konsekwencją spożywania przez ciężarną alkoholu. Alkoholowy zespół płodowy jest chorobą nieuleczalną, której można uniknąć zachowując abstynencję w czasie trwania ciąży. Do dziś nie określono dawki alkoholu, która byłaby dla płodu całkowicie neutralną.