Ból jest tak częstym objawem występującym wśród organizmów, że naukowcy nieustannie szukają coraz to nowych metod walki z nim. Ilość schorzeń przebiegających z bólem jako jednym z symptomów, jest tak ogromna, że można spokojnie powiedzieć, iż każdy z nas kiedyś go doświadczył. Na szczęście większość przypadków ma niegroźny, samowyleczalny przebieg i nawet nie wymaga wizyty u lekarza, co nie oznacza, że problem bólu może być bagatelizowany, gdyż jest to często pierwszy objaw traktowany poważnie przez pacjentów.

Związki zostały pozyskane z jadu afrykańskiego węża – popularnej Czarnej mamby, a poprawniej Mamby czarnej (Dendroaspis polylepis) z rodziny Zdranicowatych. Białka te otrzymały nazwę mambalgin (eng. mambalgins). Zawatrość mambalgin w jadzie stanowi mniej niż 0,5% z całkowitej ilości białek.

Mechanizm ich działania jak tłumaczą naukowcy ma opierać się na blokowaniu kanałów jonowych wykrywających kwasy (ASIC - Acid-Sensing Ion Channel), a dokładniej blokadę podjednostek ASIC1a i ASIC2a w neuronach centralnych oraz blokadę ASIC1b, która zawiera w sobie kanały potasowe. To prowadzi do ich hyperpolaryzacji i blokady przewodnictwa podobnie jak w przypadku opioidów.

Dla porównania mechanizm działania leków opioidowych polega na pobudzaniu receptorów opioidowych, obecnych w obrębie całego układu nerwowego. Pobudzenie tych receptorów powoduje otwarcie kanałów potasowych, so skutkuje hyperpolaryzacją neuronu i zahamowaniem lub zmniejszeniem przewodnictwa nerwowego w tym przewodnictwa bólu i w efekcie obniżeniem jego odczuwania.

Naukowcy z Francji sprawdzili na myszach, że białka izolowane z jadu Mamby czarnej działają z siłą równą morfinie, skutecznie zwalczając ból, a jednocześnie nie powodują działań niepożądanych tak charakterystycznych dla związków opioidowych.

Z ośrodkowych działań niepożądanych morfiny, poza działaniem przeciwbólowym, można wymienić depresję czynności oddechowej czy działanie drgawkotwórcze na skutek obniżonego progu drgawkowego. W ostrych zatruciach morfiną depresja układu oddechowego może zakończyć się nawet śmiercią spowodowaną porażeniem czynności płuc u pacjenta. Pojawia się również tolerancja oraz uzależnienie od stosowanego preparatu. Z działań obwodowych występują trudności z wypróżnieniem się i oddawaniem moczu spowodowane skurczem mięśni zwieraczy i mięśni gładkich jelit (tzw. zaparcia spastyczne) oraz odruchowy skurcz oskrzeli na skutek uwalnianej histaminy.

Nowe związki mają być pozbawione tych działań i nie są toksyczne, co wygląda bardzo obiecująco i dobrze rokuje na przyszłość terapii przeciwbólowej.

Krzysztof Słomiak

Źródło: Nature