Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Jak powstaje aparatura do syntezy białek, czyli nowe odkrycia dotyczące rybosomów
Rybosomy odpowiadają za powstawanie białek w procesie translacji – to wiadomo już od dość dawna. Skąd jednak biorą się białka wchodzące w skład rybosomów? Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego twierdzą, że znaleźli odpowiedź na to pytanie – kluczowy wydaje się czynnik TRF2, który do tej pory wiązany był głównie z regulacją długości telomerów w czasie życia komórek.

 

Rybosomy to kompleksy białek i kwasów nukleinowych odpowiadające za wytwarzanie protein całego organizmu. Translacja – bo tak nazywa się, przebiegający z udziałem rybosomów, proces syntezy łańcucha polipeptydowego na matrycy mRNA, jest niezbędna do budowy tkanek i podtrzymania życia. O ile jednak mechanizm syntezy białek został dość dokładnie poznany, o tyle naukowcy długo głowili się nad tym skąd biorą się w organizmie białka wchodzące w skład rybosomów. Wszystkie rozważania tej kwestii prowadzą do problemu analogicznego do ‘co było pierwsze – jajko czy kura?’. W jaki bowiem sposób powstały białka rybosomów skoro nie istniała jeszcze maszyneria w teorii odpowiedzialna za syntezę wszystkich łańcuchów polipeptydowych. Mimo intensywnych badań nad rybosomami, skutkujących m.in. Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii w 2009 roku, nadal nie poznano wszystkich tajników tej ‘maszynerii komórkowej’.

 

Ludzkie rybosomy składają się z 79 różnych białek i czterech różnych cząsteczek RNA. W 1969 roku odkryto, że za syntezę rybosomalnego RNA odpowiadają dwa kluczowe enzymy: polimeraza RNA I oraz polimeraza RNA III. Naukowcy nie byli jednak pewni, jaki system odpowiada za produkcję białek tworzących rybosom. Standardowo w syntezie białek biorą udział polimeraza RNA II oraz czynnik transykrypcyjny TPB* (TATA-binding protein). Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego, badając proces powstawania rybosomów odkryli dodatkowy mechanizm bazujący na polimerazie RNA II i czynniku TRF2** (telomeric repeat-binding factor 2).

 

Odkrycie to otwiera nową drogę do badania nie tylko rybosomów, ale również samego białka TRF2. Jednocześnie naukowcy wierzą, że lepsze poznanie mechanizmów odpowiedzialnych za powstawanie rybosomów umożliwi ograniczenie ich aktywności np. w komórkach nowotworowych. Znalezienie sposobu na zatrzymanie tzw. fabryk białek mogłoby bowiem doprowadzić do spowolnienia, a może nawet zahamowania, wzrostu zmienionych nowotworowo komórek. Na razie niezbędne są jednak dodatkowe badania potwierdzające zaobserwowany mechanizm powstawania białek rybosomu.


*TBP (TATA-binding protein) – czynnik transkrypcyjny wiążący się specyficznie do sekwencji DNA zwanych TATA box. Są to sekwencje znajdujące się przed miejscem startu transkrypcji. Związanie się do nich białka TBP wraz z zależnymi od niego czynnikami powoduje rozluźnienie struktury DNA. Taka zmiana upakowania kwasu nukleinowego umożliwia prawidłową inicjację działania polimerazy RNA II.  

 

**TRF2 (telomeric repeat-binding factor 2) – obok TRF1, drugie ze ssaczych białek zaangażowanych w zabezpieczanie końców DNA. Jego rola w komórce polega na zapobieganiu fuzji końców chromosomów poprzez wiązanie się do podwójnych powtórzeń 5'‑TTAGGG-3' w obrębie pętli t telomeru. W odróżnieniu od białka TRF1 N-koniec białka TRF2 ma charakter zasadowy. Nowe badania wskazują na dodatkowe funkcje tej rodziny białek w komórkach.

KOMENTARZE
Newsletter