Inicjatywa ma charakter środowiskowy, oddolny i niesformalizowany. Wywodzi się z prowadzonych od kilku lat żywych dyskusji w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu na temat możliwości poprawy warunków prowadzenia badań i dramatycznie niskich wynagrodzeń, szczególnie młodych badaczy.

Motywem i celem naszych działań jest zmiana sytuacji pracowników instytutów PAN. Taką szansę widzieliśmy w reformie nauki. Gdy zapoznaliśmy się jednak z treścią ustawy o PAN i całego pakietu ustaw tzw. reformy nauki oraz towarzyszących im rozporządzeń, w tym aktualnego projektu ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym”, stwierdziliśmy, że nie tylko nie sprzyjają one poprawie sytuacji nauki w Polsce, lecz wręcz ją pogarszają. Podjęliśmy więc desperackie próby interwencji w ministerstwie, sejmie, senacie, nawet w kancelarii prezydenta RP i u kandydatów na prezydenta, apelując do wszystkich instytutów o poparcie naszych propozycji.

Kiedy rozeszło się to po Polsce, gdy coraz więcej Koleżanek i Kolegów zgłosiło i nadal zgłasza poparcie i chęć współpracy, przyjęliśmy nazwę Inicjatywa Obywatelska Instytutów PAN.

Pozostajemy nieformalną grupą, niezależną od jakichkolwiek opcji politycznych. Dobrze byłoby, aby działania nasze zaowocowały jednolitą propozycją szybkiej ścieżki legislacyjnej nowelizacji i poprawienia ustaw dotyczących nauki aktywnie wspieraną przez całe środowisko naukowe.

Tak niedobre ustawy rząd zdołał wprowadzić tylko dlatego, że środowisko naukowe nie było informowane o ich treści. Wprowadzana obecnie reforma oznaczać może likwidację około połowy placówek naukowych w Polsce. Wiąże się to z nowym sposobem oceny parametrycznej placówek naukowych, zgodnie z którym w arbitralny, biurokratyczny sposób ograniczona została liczba najlepszych placówek. Reforma ta przyniesie znaczne ograniczenie poziomu finansowania wielu placówek spośród obecnie najlepszych oraz znaczne obniżenie i tak już porażająco niskich wynagrodzeń w instytutach badawczych PAN (których 89% ma obecnie najwyższą kategorię).

Nie rozumiemy, dlaczego duże państwo europejskie wycofuje się z finansowania badań naukowych w epoce innowacyjnej gospodarki. Nie rozumiemy, dlaczego państwo należące do Unii Europejskiej, które chwali się na arenie międzynarodowej gospodarczymi sukcesami, ma nakłady na naukę na poziomie tylko ok. 0,4% PKB, gdy średnia w Unii Europejskiej wynosi 1,9% PKB. Nie rozumiemy też, dlaczego obecna ekipa w MNiSW neguje w ten sposób elementarną prawdę, że nauka (wszystkie jej dziedziny – techniczne, ścisłe, przyrodnicze i humanistyczne) stanowi integralną część kultury nowoczesnego państwa, wnosząc istotny wkład w jego bogactwo intelektualne i materialne.

Mieczysława Boguś
Janusz Boratyński
Michał Kokowski
Andrzej Sawicki
Marian Srebrny