By zbudować ząb, potrzeba szczegółowego przepisu. Komórki zębowe powstają na drodze odpowiednio pokierowanego różnicowania komórek progenitorowych. Zespół badawczy prof. Irmy Thesleff z Instytutu Biologii w Helsinkach odkrył marker zębowych komórek macierzystych – pierwszy krok na drodze do opracowania metody odtwarzania zębów w jamie ustnej.

Wbrew prężnemu rozwojowi nowych technik bioinżynieryjnych, odtwarzanie uzębienia przy pomocy komórek macierzystych wciąż pozostaje odległym celem do osiągnięcia. Utrata zębów i ubytki są powszechnym i uciążliwym problemem, który często wpływa negatywnie na zdrowie i jakość życia pacjentów, a także na ich wygląd. Skuteczna metoda odbudowy zębów z pewnością odpowiedziałaby na współczesne zapotrzebowanie na rynku stomatologicznym. U podstaw rewolucyjnej metody leży izolacja zębowych komórek macierzystych, której nie można było przeprowadzić, nie znając ich specyficznego markera. Najnowsze odkrycie zespołu badawczego z Instytutu Biologii w Helsinkach jest prawdziwym kamieniem milowym w tej dziedzinie.

Prof. Irma Thesleff wraz z zespołem odkryli marker macierzystych komórek zębowych - czynnik transkrypcyjny Sox2. Badania na myszach wykazały, że Sox2 występuje głównie w macierzystych komórkach siekaczy tych gryzoni. Siekacze myszy rosną przez całe życie zwierzęcia, co jest możliwe dzięki ciągłej proliferacji i różnicowaniu zębowych komórek macierzystych ulokowanych u podstawy zębów. Komórki te stanowią doskonały model do badania zębowych komórek macierzystych.

Fińscy naukowcy opracowali metodę umożliwiającą zarejestrowanie podziału, ruchu oraz specyfikację badanych komórek. Podążając śladem przodków genetycznie oznakowanych komórek wykazano, że komórki macierzyste prowadzące ekspresję Sox2 dają początek szkliwotwórczym ameloblastom, a także wielu innym komórkom tworzącym ząb.

Mimo, że ludzkie zęby nie rosną przez całe życie, mechanizm kontrolujący i regulujący ich wzrost jest podobny do tego, który występuje w zębach gryzoni. Odkrycie Sox2 jako markera zębowych komórek macierzystych jest więc bardzo istotnym osiągnięciem w drodze do opracowania kompletnej, bioinżynieryjnej metody odbudowy/odtwarzania zębów. Niewykluczone, że już wkrótce stosowanie implantów stomatologicznych i protez zostanie wyparte przez możliwość wyhodowania zupełnie nowego, zdrowego garnituru zębów z komórek pacjenta.

Opr. Anna Drzazga

Źródła: Emma Juuri, Kan Saito, Laura Ahtiainen, Kerstin Seidel, Mark Tummers, Konrad Hochedlinger, Ophir D. Klein, Irma Thesleff and Frederic Michon. Sox2 Stem Cells Contribute to All Epithelial Lineages of the Tooth via Sfrp5 Progenitors. Developmental Cell, July 19, 2012; http://www.sciencedaily.com