Czym jest bisfenol A?

Bisfenol A został odkryty w 1891 roku. Pod nazwą BPA,  kryje się jego związek chemiczny grupy fenoli o nazwie 2,2-bis(p-hydroksyfenylo)propan. Jest to związek słabo rozpuszczalny w wodzie, dobrze zaś dobrze w roztworach wodorotlenków litowców, acetonie, etanolu, metanolu, eterze dietylowym i bezwodnym kwasie octowym.

Do czego dodaje się BPA?

Spotyka się go w  produkcji tworzyw sztucznych, poliestrów, polieterów oraz żywic epoksydowych. Bisfenol  stosowany jest również w środkach spożywczych i kosmetycznych jako przeciwutleniacz. Co jest jednak najbardziej intrygujące – wykorzystuje się go w produkcji niektórych przezroczystych wysokojakościowych plastikach m.in. butelkach do karmienia niemowląt. Jest on również składnikiem żywic, które pokrywają większość metalowych puszek do przechowywania żywności. Statystyki mówią, iż każdego roku w ten sposób zużywane jest 3 mln. ton  tego związku.

A jak bisfenol A wpływa na organizmy żywe?

Badaniami nad wpływem bisfenolu A zajmuje się amerykański biolog Fred vam Saal, profesor nauk biologicznych z University of Missouri-Columbia w Stanach Zjednoczonych. Naukowiec odkrył, że obecny w tworzywach sztucznych bisfenol A może zakłócać metabolizm ludzkiego organizmu. Zauważył, również że BPA jest silnie reaktywnym związkiem i łączy się z innymi związkami chemicznymi. Jego badania naukowe dowiodły, iż efektem działania bisfenolu  jest otyłość. Ze względu na swoją budowę cząsteczkową reaguje on z receptorami estrogenu (odpowiedzialnego m. in. za gospodarkę lipidową, czyli tłuszczową organizmu). Początkowo był używany w medycynie do leczenia zaburzeń hormonalnych. Jednak po 20 latach od odkrycia bisfenolu A naukowcy zauważyli, iż można go stosować do produkcji tworzyw sztucznych. Najbardziej niepokojący jest fakt, że bisfenol stanowi zagrożenie dla kobiet w ciąży oraz niemowląt, u których może powodować nadpobudliwość, niedorozwój mózgu oraz skłonność do rozwijania się nowotworów.

Czy w takim razie  bisfenol A jest zakazany?

Do tej pory używanie BPA zostało zakazane w Korei, Japonii, Kanadzie i niektórych stanach USA np. w Kalifornii. Powoli zakaz obejmuje całe Stany Zjednoczone. Niektóre kraje europejskie również zaczynają wprowadzać ten zakaz. Jednakże w Polsce decyzję o zaprzestaniu używania BPA póki co, należy podejmować samemu i świadomie wybierać kupowane produkty. Od 1 marca 2011 roku oficjalnie na terenie Wspólnoty Europejskiej wszedł w życie zakaz używania bisfenolu A w produkcji butelek dla dzieci. Ograniczenie jest efektem obaw związanych z niekorzystnym wpływem tej substancji na zdrowie niemowląt. Podstawą prawną tego obostrzenia jest dyrektywa 2011/8/EU, która stanowi, iż od czerwca 2011r. zabroniona będzie zarówno sprzedaż jak i import na rynek unijny butelek dziecięcych zawierających tę substancję.

Jak rozpoznać produkty bezpieczne?

Każdy produkt niezawierający BPA jest opatrzony napisem "bisphenol A free". Taki napis powinien się znaleźć w widocznym miejscu na pudełku, często jest również umieszczany na samym produkcie. Np. w ofercie firm obecnych na rynku znajdują się butelki dla niemowląt, niezawierające bisfenolu A – są to butelki Mebby Gentlefeed a także inne produkty do karmienia firmy Mebby. Produkty z zawartością BPA, w tym głównie plastiki poliwęglanowe, można łatwo zidentyfikować po oznaczeniu „PC 7” (PC – polycarbonate plastic) na opakowaniach lub umieszczonej cyfrze „7” w trójkącie. Należy wybierać butelki szklane lub oznakowane BPA FREE (wykonane z polipropylenu lub polietylenu).

A co na to specjaliści?

 Dla portalu biotechnologia.pl Pani Ewa Łukasik Główny specjalista ds. opiniowania z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie opowiedziała o zagrożeniach stosowania bisfenolu.

„Jest prawdą, że BisfenolA zawarty w poliwęglanach w dozwolonych normami ilościach (przede wszystkim w butelkach do karmienia niemowląt) został w długofalowych badaniach uznany (wiedza ta funkcjonuje już na przestrzeni kilku lat), jako mający wpływ na dalsze życie dzieci karmionych butelkami. Substancja ta w dużych ilościach  ma kancerogenne właściwości. Jednak wyniki badań były na tyle wiarygodne, że zrezygnowano nawet z ilości najmniejszych, by wyeliminować choćby potencjalne ryzyko zachorowań. Prawdopodobieństwo takich zdarzeń jest na tyle duże, że faktycznie usunięto z norm także te ilości dozwolone. Oczywiście badania zostały przeprowadzone na reprezentatywnych próbach, co skutkowało zmianami w prawodawstwie na tyle, że zaczęto eliminować Bisfenol A z produktów dziecięcych. Dla instytucji dbających o dobro dziecka, o jego prawidłowy rozwój rzeczą naczelną jest przeciwdziałanie wszelkim zdarzeniom niosącym choćby potencjalne ryzyko zachorowań. Radzimy więc mamom/opiekunom niemowląt szukanie butelek i plastikowych naczyń do karmienia dzieci ze znaczkiem BPA Free"

oraz

Prof. dr hab. Jan K. Ludwicki Zastępca Dyrektora ds. Zdrowia Środowiskowego

Kierownika Zakładu Toksykologii i Oceny Ryzyka Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w Warszawie:

„Bisfenol A wykazał w badaniach na zwierzętach doświadczalnych właściwości estrogenne, tj. zbliżone do działania żeńskich hormonów płciowych. Wykazano także, że substancja ta była obecna w wielu tworzywach sztucznych, m.in. wykorzystywanych do wytwarzania opakowań żywności, w tym butelek do karmienia niemowląt i może przenikać do ich zawartości. Szczególnie duże jego ilości były z butelkach z poliwęglanu – tworzywa do złudzenia imitującego wyglądem szkło. Wiadomo także, że rozwijający się organizm dziecka jest szczególnie podatny na bodźce hormonalne mogące zakłócać rozwój układu płciowego nawet na późniejszych etapach jego dojrzewania. Te przesłanki spowodowały, ze bisfenol A został wycofany w całej Europie i wielu innych państwach jako dodatek do tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością dla niemowląt i dzieci, a ostatnio przemysł dobrowolnie wycofał się z wprowadzania do obrotu jakichkolwiek produktów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Dziś praktycznie nie można już spotkać w obrocie takich produktów”.

Podsumowując, badania naukowe oraz opinie specjalistów wskazują, iż bisfenol A jest szkodliwy dla naszego zdrowia. Mimo to, jest nadal składnikiem wielu produktów i to od konsumenta wymaga się sprawdzenia czy dany produkt jest wolny od bisfenolu. Dlatego też należy zwracać szczególną uwagę na to zanim zaopatrzymy się w dany wyrób.