Niewiele ponad 1/3 polskich nastolatków spożywała owoce (38,2%) i warzywa (34,2%) na zalecanym poziomie. Prawie 2/3 nastolatków spożywało słodycze częściej, niż raz w tygodniu (69,9%), a niemal połowa z tą samą częstotliwością piła dosładzane napoje (44,9%). Tylko 1/4 ankietowanych uczniów (26,3%) codziennie spożywa z rodzicami co najmniej jeden posiłek.

Intensywną aktywność fizyczną, co najmniej 4 dni w tygodniu, podejmuje 10% mniej dziewcząt niż chłopców. Różnica na niekorzyść dziewcząt zwiększa się wraz z wiekiem. Wśród ogółu badanych nastolatków 64,6% nie miało nadwagi i nie istniała obiektywna potrzeba podejmowania przez nich działań w celu schudnięcia. Tymczasem częstość podejmowania zachowań ukierunkowanych na zmniejszenie masy ciała była w tej grupie podobna, jak w całej badanej populacji – odchudzał się też prawie co piąty (19,2%) badany, a co czwarty (23,7%) dostrzegał taką potrzebę.

Badane dziewczęta częściej niż chłopcy w życiu piły alkohol oraz upijały się. Uwzględniając w analizach płeć badanych osób wykazano, że o ile w wieku 11 i 13 lat próby picia częściej podejmowali chłopcy niż dziewczęta, o tyle w wieku 15 lat znacznie częściej miały je za sobą dziewczęta (66,3%).

Z wiekiem zwiększa się także odsetek młodzieży podejmującej próby palenia z 6,3% u 11-latków do 18,9% i 39,1% u 13- i 15-latków. Uwzględniając w analizach płeć badanych osób zaobserwowano, że o ile w wieku 11 i 15 lat próby palenia częściej podejmowali chłopcy niż dziewczęta, o tyle w wieku 15 lat niekorzystna sytuacja występuje wśród dziewcząt – 40,2% (u chłopców 37,8%).

Pytania na temat subiektywnej oceny zdrowia prowadzą do spójnych wniosków – podobnie jak w poprzednich rundach badań, dziewczęta oceniają swoje zdrowie gorzej niż chłopcy, ale różnice związane z płcią pojawiają się dopiero około 13. roku życia.

Nowy model badań HBSC integruje cztery główne perspektywy: psychospołeczną (styl życia w kontekście społecznym), populacyjną (zdrowie publiczne i kontekst epidemiologiczny badanych zjawisk), makrospołeczną (analizowanie wyników badań z różnych poziomów) i rozwojową (z uwzględnieniem rozwoju biologicznego i dojrzewania).

Opublikowany najnowszy raport z badań HBSC (Health Behaviour In School-Aged Children) dotyczy zdrowia uczniów w 2018 roku na tle nowego modelu badań HBSC. Jest to kompleksowa publikacja dotycząca zdrowia i rozwoju, z uwzględnieniem zachowań prozdrowotnych, zachowań ryzykownych oraz społecznego kontekstu zdrowia. Badania HBSC realizowane są od 1982 roku cyklicznie co cztery lata we wzrastającej liczbie krajów. Obecnie członkami sieci badawczej jest 49 krajów lub regionów z Europy oraz Ameryki Północnej. Polska jest członkiem sieci HBSC od 1989 r., co pozwoliło na przeprowadzenie tych badań już osiem razy.

Łączna próba z 2018 roku obejmuje 7767 uczniów w wieku 11-18 lat, w czterech rocznikach szkolnych, w tym 1700 uczniów II klas szkół ponadpodstawowych zbadanych poza protokołem międzynarodowym. W prezentowanym raporcie ograniczono się do trzech typowych grup wiekowych HBSC (11, 13 i 15 lat) oraz tylko do przypadków zatwierdzonych w Międzynarodowym Banku Danych HBSC w Bergen (próba 5225 uczniów).

W dalszych publikacjach planowane jest omówienie dodatkowych pytań nie uwzględnionych w tym raporcie oraz pełnej próby zbadanej w Polsce. Szerzej o wynikach i wnioskach z raportu rozmawiają dwaj pedagodzy – mgr Adam Zalewski, redaktor naczelny naszego portalu oraz dr n. społ. Anna Dzielska z Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie. Zapraszamy do oglądania!