Nazwę ma trudną: receptor hormonu folikulotropowego (w skrócie – receptor FSH), ale jak twierdzą eksperci, znakomicie ułatwi wykrywanie i leczenie guzów i przerzutów. – Można sobie wyobrazić uniwersalny lek działający na uniwersalny marker – mówi prowadzący te badania dr Nicolae Ghinea.

Sukces jest dziełem zespołu badaczy z Mount Sinai School of Medicine oraz francuskiego INSERM (Narodowego Instytutu Zdrowia i Badań Medycznych). Zbadali oni próbki pobrane od ponad 1300 pacjentów cierpiących na raka prostaty, piersi, jelita grubego, pęcherza, nerek, trzustki, płuc, wątroby, żołądka, jąder i jajników.

Sami naukowcy mówią, że obecność receptorów FSH trzeba jeszcze potwierdzić w innych przypadkach nowotworów. Ale już teraz wiadomo, że nowy marker będzie miał ogromne znaczenie dla diagnostyki – wśród tych już sprawdzonych 11 odmian są najczęściej występujące – i najbardziej zabójcze – typy raka.

Co to oznacza dla onkologów? Tam, gdzie dotąd potrzebne były różne testy dla różnych odmian raka, teraz będzie można korzystać z jednego – uważają naukowcy z Francji i USA.

"Substancje używane w obrazowaniu medycznym będzie można przypiąć do cząsteczek łączących się z odkrytym przez nas markerem i wstrzyknąć pacjentowi" – tłumaczy Aurelian Radu z Mount Sinai School of Medicine, jeden z autorów badań. – "Następnie będziemy mogli zobaczyć guzy, wykorzystując jedną z powszechnie stosowanych metod – tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, pozytonową tomografię emisyjną czy ultrasonografię."

U zdrowych dorosłych ludzi receptory FSH występują prawie wyłącznie na niektórych komórkach jajników i jąder. Tymczasem u chorych na raka marker ten występował również w guzach nowotworowych, i to w znacznie wyższych stężeniach.

Jak ustalili badacze, receptory FSH znajdują się w komórkach śródbłonka tworzących ścianki naczyń krwionośnych odżywiających nowotwory. I to też nie wszędzie, ale ok. 10 mm od zewnętrznej krawędzi guza. „Komórki z tymi receptorami gromadzą się w naczyniach krwionośnych w guzie, jednak nie ma ich wcale w naczyniach w zdrowych tkankach” – piszą na łamach „New England Journal of Medicine”.

Jak wykorzystanie tej wiedzy może wyglądać w praktyce, pokazuje kolejny eksperyment tego zespołu. Naukowcy skonstruowali przeciwciała łączące się z interesującym ich markerem. Do przeciwciał przyczepili substancję łatwo wykrywalną pod mikroskopem elektronowym – w tym przypadku były to cząsteczki złota. Tak przygotowany preparat wstrzyknięto myszom.

Zgodnie z przewidywaniami złote przeciwciała połączyły się z receptorami FSH, bezbłędnie wskazując ogniska choroby w całym ciele zwierzęcia. – Dzięki temu markerowi możemy użyć jednej techniki wykrywania raka w całym ciele – podkreśla Radu.

Ale lepsza diagnostyka to tylko część zastosowań, jakie może mieć nowe odkrycie. Może ułatwić dokładne usuwanie zmian nowotworowych. – "To świetny marker i będzie przydatny w chirurgii onkologicznej, która teraz jest trochę nieprecyzyjna" – mówi magazynowi „New Scientist” prof. Kairbaan Hodivala-Dilke z London School of Medicine. – "Dzięki przeciwciałom kolorującym krawędzie chirurg będzie mógł ciąć jak przy linijce." "Będziemy mogli też opracować nowe leki, które zablokują odżywianie guzów – albo przez niszczenie istniejących naczyń, albo hamowanie przepływu krwi" – dodaje Radu. Jego zdaniem będzie można do tego wykorzystać substancje już testowane klinicznie jako potencjalne środki antykoncepcyjne. Czy staną się lekami onkologicznymi?

"Tego rodzaju leki będą miały mniejsze efekty uboczne, ponieważ ich cel – receptor FSH – jest nieobecny w zdrowych tkankach" – przekonuje Aurelian Radu. Jednak nawet on przyznaje, że choć odkrycie jest bardzo obiecujące, potrzebne są jeszcze kolejne testy.

Źródło: Rzeczpospolita