Ściana komórkowa bakterii ma skomplikowany skład chemiczny (cukrowo- tłuszczowo- peptydowy), a jednym z jej składników jest aminokwas- cysteina, która w swym składzie zawiera reaktywną grupę tiolową (-SH).
Istnieje kilka mechanizmów dezaktywacji bakterii:
a) Utlenianie katalityczne
W roztworach wodnych jony srebra mają zdolność absorpcji tlenu, który reaguje z grupami tiolowymi ścian komórkowych bakterii i wirusów, usuwając z nich atomy wodoru. W wyniku tego, wytwarzane są przez atomy siarki wiązania typu -S-S-. Prowadzi to do obumierania komórek, gdyż zostają zablokowane ułożone w poprzek błony kanały łańcucha oddechowego, służące do transportu elektronów.
b) Reakcja ze ścianą komórki bakteryjnej
Srebro reaguje z peptydoglikanami (mureiną) ściany komórkowej, co uniemożliwia oddychanie. Ponieważ komórki zwierzęce nie posiadają tego składnika, srebro nie oddziałuje na nie w ten sposób.
c) Wiązanie DNA
Wiązanie srebra z DNA hamuje replikację, a tym samym uniemożliwia rozmnażanie komórek.
Cząsteczki nanosrebra są widoczne w mikroskopie elektronowym. Ich optymalna wielkość wynosi 15 nm. Dla porównania, wirusy mają wielkość w granicach 15-150 nm, a bakterie od 350 do 1000 nm. Stąd też cząsteczki nanosrebra mogą wnikać do wnętrza patogenów i niszczyć je.
Preparaty zawierające cząsteczki nanosrebra stosowane są w kosmetyce, m.in. w takich preparatach jak:
-
żele antybakteryjne do rąk
-
kosmetyki przeciwtrącikowe
-
środki higieny osobistej (mydła, żele pod prysznic)
-
kosmetyki bakteriobójcze (dezodoranty, kremy, wody po goleniu).
Poza tym związek ten znalazł zastosowanie w medycynie (do dezynfekcji, impregnacji odzieży roboczej) oraz w przemyśle (środki odgrzybiające wentylację, dodatek do tkanin – ręczników, narzut, zasłon, dodatek do tworzyw sztucznych – zabawki dziecięce, opakowania).
Zachęcanie potencjalnych konsumentów do kupna produktów zawierających nanosrebro opiera się głównie na podkreślaniu jego szerokiego spektrum działania oraz silnych właściwości biobójczych. Ma to duże znaczenie dla alergików, gdyż preparaty z nanosrebrem są bezwonne i czyste chemicznie. Polecane są również diabetykom i osobom mającym problemy z gojeniem się ran, gdyż cechują się delikatnością i zapobiegają zakażeniom.
Jednakże część społeczeństwa dość sceptycznie podchodzi do opinii o całkowicie bezpiecznym wpływie cząsteczek nanosrebra na organizm ludzki. Aktualna wiedza na temat jego toksyczności jest wciąż niepełna i wymaga dokładniejszych badań. Nie można jednoznacznie wykluczyć, że cząsteczki nanosrebra nie wchodzą w interakcje z komórkowym DNA, powodując tym samym mutacje. Istnieje również potencjalny, niekorzystny wpływ nanosrebra na środowisko, który dotyczy głównie oddziaływań na różne grupy organizmów żywych (włącznie z bakteriami i grzybami żyjącymi w glebie) oraz zdolności wiązania innych związków toksycznych. Może również powodować zanieczyszczenia wód podziemnych i odkładać się w łańcuchu pokarmowym. Przykładowo u ryb jony srebra blokują aktywną absorpcję sodu i chloru (efekty subletalne).
Kosmetyki podlegają Dyrektywie Kosmetycznej. Barwniki, konserwanty i filtry UV muszą znajdować się na tzw. liście pozytywnej. Pozostałe składniki mogą być stosowane tak długo, dopóki nie znajdą się na liście negatywnej, na której z kolei umieszczone są substancje niedozwolone do stosowania w kosmetykach. Nanosrebro nie znajduje się na żadnej z tych list, czyli de facto może być stosowane do produkcji wyrobów kosmetycznych.
Chociaż pozytywne właściwości nanosrebra są liczne i niepodważalne, należy wszelkie informacje na ten temat przyjmować z należytym krytycyzmem, zachowując zdrowy rozsądek. Wszak nie wszystko złoto (srebro?), co się świeci.
Przeczytaj również:
Zmiany w regulacjach prawnych nanocząstek w kosmetykach poparte większą świadomością ich działania
Argyria i koloidalne srebro - czy kolejne badania są potrzebne?
Wioleta Cieplik
Bibliografia:
- Rye Senjen, Ian Illuminato. Nano and biocidal silver – extreme germ killers present a growing threat to public health. Friends of the Earth, Listopad 2009.
- Zbigniew Wzorek, Michał Konopka. Nanosrebro. Nowy środek bakteriobójczy. Czasopismo Techniczne, z. 1-Ch/2007.
- http://minerwa.net/blog/?p=336, 29.01.2013.
KOMENTARZE