Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Hydrodestylacja jako metoda pozyskiwania olejków eterycznych
Hydrodestylacją nazywa się rodzaj destylacji z parą wodną. W technice tej surowiec roślinny zanurzony jest w wodzie, bezpośrednio z której powstaje para wodna. Całość jest ogrzewana, a lotne składniki doprowadzone w postaci pary do chłodnicy ulegają skropleniu i rozdzieleniu. Surowcem w hydrodestylacji są różne części materiału roślinnego. Hydrodestylację jakościowo ujmuje prawo Daltona, wg którego prężność par nad powierzchnią cieczy jest sumą prężności cząstkowych składników mieszaniny.

 

 

Aparaty do hydrodestylacji

Na świecie stosuje się dwa aparaty do hydrodestylacji. Są to: urządzenie Derynga i urządzenie Clevengera. Od 2005 roku zgodnie z Farmakopeą Polską VII zaleca się stosowanie aparatu Clevengera.

 

Aparat Derynga

To urządzenie otrzymane i opatentowane przez Jakuba Derynga. Służy do destylacji materiałów roślinnych. W jego skład wchodzi szklana kolba okrągłodenna, kolumna destylacyjna, chłodnica, odbieralnik połączony przez trójdrożny kurek i rurkę przepływową tworząc zamknięty obieg wody. Odbieralnik to kalibrowana część poniżej chłodnicy, gdzie górna, szersza część skalibrowana jest co 0,1 cm3, natomiast dolna, węższa – co 0,01 cm3. Trójdrożny korek, kończący rurkę odbieralnika, łączy się z rurką przepływową prowadzącą do kolumny destylacyjnej oraz z rurką odpływową. Schemat aparatu Derynga przedstawiono na rysunku 1.

Rys. 1. 1 - kolba okrągłodenna, 2 - zawór trójdrożny, 3 - część kalibrowana, 4 - chłodnica, 5 - rurka przepływowa, 6 - kolumna destylacyjna

 

Hydrodestylację w aparacie Derynga można prowadzić metoda bezpośrednią i pośrednią. Metoda bezpośrednia polega na ogrzewaniu kolby, w której znajduje się odważona wcześniej odpowiednia ilość surowca i wody. Proces trwa około 3 godziny, licząc od rozpoczęcia wrzenia i przedestylowania pierwszej kropli. W tym przypadku intensywność destylacji powinna wynosić około 3-4 cm3 płynu na minutę. Po zakończeniu destylacji należy wyłączyć chłodzenie, olejek sprowadzić na mikroskalę i odczytać wynik po około 30 minutach, a odczytaną objętość olejku przeliczyć na 100g surowca.

Metoda pośrednia polega na ogrzewaniu kolby zawierającej surowiec, wodę oraz dodatek 0,30 cm3 ksylenu. Hydrodestylacja przebiega analogicznie jak w metodzie bezpośredniej, jednak podczas odczytywania objętości olejku na mikroskali należy odjąć poprawkę ksylenową (dla aparatu zgodnego z  FP VI poprawka wynosi 0,27 cm3). Na koniec odczytaną objętość olejku przeliczyć na 100g surowca. Resztki olejku w obu metodach usuwa się przepłukując aparat goracą wodą, a następne etanolem lub acetonem.

 

Aparat Clevengera

Składa się on z kolby okrągłodennej i nasadki Clevengera zaopatrzonej w skraplacz typu „zimny palec”. Schemat budowy urządzenia przedstawiono na rysunku 2.

 

Rys. 2. 1 – chłodnica z skraplaczem typu "zimny palec", 2 – aparat Clevengera, 3 - kolba okrągłodenna, 4 – palnik

 

Przebieg hydrodestylacji w aparacie Clevengera jest analogiczny do przebiegu w aparacie Derynga. Zawartość kolby utrzymywana jest w stanie wrzenia, powstająca para wodna wraz z olejkami eterycznymi zostaje odprowadzona na chłodnicę, a tam skroplona na dwie odrębne fazy. W dolnej fazie woda zostaje zawrócona do kolby, a olejek zostaje zgromadzony na powierzchni wody w odbieralniku. Cały proces trwa około 3 godzin, a po jego zakończeniu objętość olejku odczytuje się ze skalibrowanej części odbieralnika.

 

Zalety hydrodestylacji: 

*stosowanie niewielkiej ilości surowca roślinnego,

*używanie jako rozpuszczalnika wody,

*większa wydajność niż w klasycznej destylacji z parą wodną,

*otrzymany produkt jest wolny od domieszek rozpuszczalników organicznych.

Źródła
  1. E. Lasoń, K. Nowak, J. Ogonowski, M. Olszańska, K. Rutkowski, E. Sikora, K. Śliwa, Ćwiczenia laboratoryjne z technologii kosmetyków, Kraków 2013
  2. Metody otrzymywania olejków eterycznych, dostępny on line: 29.04.2017 http://www.kierunekfarmacja.pl/artykul,5306,wycisnac-na-maksa.html
  3. Farmakopea Polska Wyd. VI, 2002
  4. J. Kwaśny, O. Vogt, E. Lasoń, Analiza instrumentalna kompozycji olejków eterycznych z roślin baldaszkowatych (apiaceae) na przykładzie olejku anyżowego
  5. Farmakopea Polska Wyd. VIII tom 1, 2008
KOMENTARZE
Newsletter