Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Witamina D i wapń w profilaktyce osteoporozy
20 października już po raz dwudziesty obchodzimy Światowy Dzień Osteoporozy. W tym roku tematem przewodnim kampanii organizowanej przez Międzynarodową Fundację Osteoporozy (IOF) jest prawidłowe odżywianie, które w połączeniu z regularna aktywnością fizyczną są kluczowymi czynnikami w profilaktyce osteoporozy.

Kości są żywymi tkankami, które w zależności od wieku mają różne zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Na stan kości mają wpływ przede wszystkim wapń, witamina D oraz białko. 

Cała prawda o wapniu

Wapń jest jednym z najważniejszych składników szkieletu. 99% puli wapnia w organizmie zdeponowane jest właśnie w kościach. Równowaga pomiędzy wapniem w kościach i we krwi wpływa na prawidłowe funkcjonowanie nerwów i mięśni.

Tabela przedstawia rekomendowane dzienne zapotrzebowanie na wapń w różnych grupach wiekowych wg. Instytutu Medycyny (IOM) w USA.

Wiek (lata)

1-3

4-8

9-18

19-50

51-70

>70

Rekomendowane dzienne spożycie wapnia (mg)

700

1000

1300

1000

kobiety

mężczyźni

1200

1200

1000

 

Jeżeli odpowiednia dla zachowania prawidłowych funkcji organizmu ilość wapnia nie jest dostarczana z pożywieniem, to organizm będzie pozyskiwał pierwiastek z kości, osłabiając ich strukturę. Powszechnie wiadomo, że głównym źródłem wapnia w pożywieniu są produkty mleczne. Mało kto jednak wie, ile tych produktów należy spożyć, by dostarczyć organizmowi niezbędną ilość wapnia. Innymi źródłami wapnia w diecie są zielone  warzywa takie jak brokuł, jarmuż. Obecny jest w konserwach rybnych zawierających miękkie jadalne ości (sardynki), orzechach (migdały) lub tofu.

W celu pobrania równoważnej dawki wapnia świadczonej przez jogurty, sery i mleko należy spożyć kilka porcji produktów bezmlecznych. Uznaje się, że z pożywieniem dostarczamy ok. 50% dziennego zapotrzebowania na wapń.

By obliczyć ilość spożywanego wapnia w ciągu dnia można skorzystać z kalkulatora znajdującego się na stronie internetowej: 
http://www.iofbonehealth.org/calcium-calculator .

W przypadku problemu z uzyskiwaniem wystarczającej podaży z pożywienia, możliwe jest zażywanie odpowiednich suplementów diety. Zaleca się, by dawka wapnia nie przekraczała 500-600mg na dobę i by podawać go w połączeniu z witaminą D.

Witamina D- jasne jak słońce?

„Zażywanie” witaminy D jest bardzo przyjemne. 10-20 minutowa ekspozycja nagich części ciała (ramiona, dłonie, twarz) na promieniowanie słoneczne wystarczy, by pokryć dzienne zapotrzebowanie na tą witaminę. Warunek jest taki, by ciało nie było pokryte kosmetykiem z filtrem UV. Naukowcy nie zmieniają zdania. Wciąż są przekonani o szkodliwości promieniowania słonecznego na skórę. By osiągnąć kompromis zaleca się, by wystawiać na słońce nie chronioną skórę poza godzinami szczytowego nasłonecznienia (11-14), uważając przy tym, by nie ulec poparzeniu. Niestety, długie przebywanie wewnątrz budynków, tępo życia codziennego, spowodowały, że niedobór witaminy D stał się problemem obecnym na całym świecie. W tej sytuacji nie pomaga również fakt, że niewiele jest produktów żywnościowych naturalnie bogatych witaminę D. Należą do nich tłuste ryby, żółtko jaja, wątroba. Wykazano, że z pożywieniem dostarczamy około 20% dziennego zapotrzebowania na witaminę D. Do głównych zadań witaminy D należą wspomaganie wchłaniania wapnia w jelitach oraz mineralizacja i odnowa kości. Witamina bierze również udział w procesach immunologicznych oraz antykancerogennnych.  Niedobór witaminy D może prowadzić u dzieci do krzywicy a u dorosłych do osteomalacji. Ponadto może skutkować zwiększonym ryzykiem zachorowalności na choroby układu sercowo-naczyniowego (zawały serca, udary mózgu), nowotworowe (nowotwory złośliwe piersi, jelita grubego, prostaty)  i autoimmnunologiczne (stwardnienie rozsiane, RZS). Prawidłowe stężenie 25(OH)D w surowicy powinno wynosić 30-50 ng/ml. Uważa się, że stężenie witaminy D w surowicy, nie skutkujące toksycznymi objawami wynosi maksymalnie 150 ng/ml. Wg. Instytutu Medycyny (IOM) w USA zapotrzebowanie na witaminę D wynosi:

  • dla osób do 70 roku życia: 600 IU
  • dla osób powyżej 70 roku życia: 800 IU.

Badania w diagnostyce osteoporozy

Jednym z podstawowych badań w diagnostyce osteoporozy jest badanie densytometryczne. Polega na wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego bliższego końca kości udowej lub odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Na podstawie zdjęcia oceniana jest gęstość mineralna kości. Wynik badania porównuje gęstość kości osoby badanej do gęstości kości młodych zdrowych osób (T-score) i rówieśników (Z-score).

Niezależnie od tego czy posiadamy wynik badania densytometrycznego, możemy obliczyć dla siebie ryzyko złamań w ciągu  najbliższych 10 lat.

Kalkulator FRAX jest przydatnym narzędziem diagnostycznym w codziennej praktyce lekarzy. Z uwagi na łatwą dostępność, korzystać z niego mogą również pacjenci, którzy z przeliczonym wynikiem mogą się zgłosić do lekarza. Po wprowadzeniu danych do kalkulatora i określeniu indywidualnych czynników ryzyka osoby badanej, uzyskujemy wynik 10 – letniego prawdopodobieństwa złamania głównego i złamania bliższego końca kości udowej. Przy uwzględnianiu danych, wykorzystać można wynik badania densytometrycznego (BMD) lub oprzeć się o BMI (podając wzrost i wagę). Wyniki przeliczone z wykorzystaniem gęstości kości (BMD) są dokładniejsze, tym samym jeśli osoba posiada wynik z takiego badania powinna go wykorzystać przy obliczaniu swojego indywidualnego ryzyka. Z uwagi na możliwe trudności w interpretacji poszczególnych czynników ryzyka oraz wyniku dla pacjenta, zaleca się by właściwą ocenę ryzyka przeprowadzał lekarz. Pacjenci w ramach własnej oceny po przeliczeniu wyniku złamania głównego kierować się powinni zasadą 5-10-15 gdzie 5% oznacza nieduże ryzyko, 10% ryzyko kwalifikujące do wizyty u lekarza specjalisty, zaś 15 % świadczyć może o konieczności podjęcia niezwłocznego leczenia farmakologicznego. Ostateczną decyzję o wdrożeniu stosownej suplementacji i leczenia podejmuje lekarz w oparciu o wywiad oraz badania BMD, FRAX i inne.

-tłumaczy Jarosław Amarowicz, Asystent w Zakładzie Chorób Kości i Stawów, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Kalkulator ryzyka złamań dostępny jest na stronie internetowej: http://www.sheffield.ac.uk/FRAX/tool.jsp?lang=po&country=40

Źródła

http://www.osteoporoza.pl/

http://www.iofbonehealth.org/

http://www.endokrynologia.net/content/niedob%C3%B3r-witaminy-d

KOMENTARZE
Newsletter