Mocznik jest produktem rozpadu białek w wątrobie. Powstaje w cyklu ornitynowym. Prawidłowy poziom tego związku powinien mieścić się w granicach15-40 mg/100ml (2,49- 6,64 mmol/l).

Stężenie mocznika we krwi zależy od wydalania, reasorbcja nerkowej, rozpadu własnych (endogennych) białek organizmu i wątrobowej ich syntezy. Często wzrasta przy wysokiej podaży protein w diecie oraz fizjologicznie, wraz z wiekiem. Stężenie mocznika we krwi zwiększa się także w przebiegu gorączki. Widoczny skok, zaznacza się przy wzmożonych procesach katabolitycznych białek organizmu, w przypadku pacjentów chorych na nowotwory, czy leczonych cytostatykami.

Związki farmakologiczne, a poziom mocznika we krwi

Przed diagnostyką należy zwrócić uwagę na leki wpływające na metabolizm białek. Są to chemioterapeutyki oraz tetracykliny, które napędzają katabolizm protein, przez co zmniejszają BUN (blood urea nitrogen). Z drugiej strony, charakterystyczny jest wzrost azotu mocznika przy przyjmowaniu steroidów anabolicznych.

Naukowcy nakreślają konkretne związki farmakologiczne, które zwiększają poziom mocznika we krwi, a są to: leki przeciwnowotworowe np. plikamycyna, przeciwzakaźne np.ertapenem, czy też przeciwpierwotniakowe np. pentamidyna.

Dlaczego parametr ten mówi o sprawności nerek?

Odpowiedź jest prosta. Mocznik jest usuwany z organizmu człowieka, szczególnie drogą nerek. W przypadku uszkodzenia tego narządu, najczęściej dochodzi do wzrostu jego poziomu w surowicy. Nieznaczna część związku wydalana jest z potem lub degradowana przez bakterie, po powrocie do przewodu pokarmowego.

Wysokość tego parametru jest kluczowa w leczeniu dializoterapią. Dlaczego? Ponieważ płyn dializacyjny nie zawiera mocznika. Tak też, z krwi pacjenta będzie on przenikał do cieczy dializacyjnej i będzie tym samym mówił o efektywności tego procesu. Obserwowaną, pożądaną wielkością jest 25 mikromoli na litr.

Jak informuje dr med Robert Drabczyk, poziom mocznika we krwi mniej dokładnym wskaźnikiem czynności nerek, niż poziom kreatyniny, ponieważ wielkość tego parametru zależy również od innych czynników zewnętrznych. Niestety, z tych właśnie powodów, związek ten nie może być używany do oceny przesączania kłębuszkowego. Stało się to przyczyną, dla której wprowadzono parametr: azot mocznikowy krwi - BUN (Blood Urea Nitrogen). BUN [mg/dl] = mocznik [mg/dl] / 2,14

W diagnostyce chorób nerek znalazł zastosowanie współczynnik będący stosunkiem stężenia mocznika do stężenia kreatyniny w surowicy, za pomocą którego można różnicować przednerkową i pozanerkową azotemię.

Jak zmniejszyć poziom mocznika we krwi?

Najskuteczniejszym sposobem jest prowadzenie dializy. Podczas takiego zabiegu, stosując sztuczną nerkę usuwa się między innymi azot mocznikowy z organizmu pacjenta. Pomimo skuteczność działania jest to tylko leczenie objawowe.

Kolejnym wskazaniem ku wyregulowaniu mocznika we krwi jest dieta ubogobiałkowa. Jednak, nie może zawierać mniej niż 20 g białka na dobę, ponieważ mniejsza ilość tego składnika nie pokrywa dobowego zapotrzebowania na niezbędne aminokwasy.

Spadek mocznika może być spowodowany, niedoborem protein w diecie, ale także uszkodzeniem wątroby. Ważnym jest, regularne monitorowanie funkcji nerek u tych pacjentów z przewlekłymi chorobami, takimi jak cukrzyca, niewydolność i zawał mięśnia sercowego.