Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Amfetamina stosowana przez dzieci, czyli leczenie ADHD
ADHD - inaczej zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi - dotyka około 3-7% dzieci, przy czym częściej występuje u chłopców. W Polsce dotyczy od 2,5 do 16% dzieci w wieku szkolnym. Mimo, że ostatnio jest to dość popularne schorzenie, już kilka lat temu pojawiły się pierwsze dyskusje i wątpliwości, czy ADHD rzeczywiście jest chorobą? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Coraz częściej za chore dzieci uważa się te ruchliwe, niecierpliwe, nie potrafiące usiedzieć na lekcji czy nawet gubiące własne rzeczy. Niestety farmakoterapia tego schorzenia polega na podaniu często silnych leków psychostymulujących, które znacząco wpływają na rozwijający się mózg.

 

Objawy, diagnoza i przebieg schorzenia

ADHD diagnozowane jest zazwyczaj przed ukończeniem piątego roku życia i jest uważane za najczęstsze zaburzenie neurorozwojowe u dzieci. Objawia się nadmierną aktywnością ruchową, zaburzeniami koncentracji i impulsywnością. U 60% pacjentów objawy utrzymują się nawet w dorosłości. W schorzeniu dochodzi do obniżenia poziomu dopaminy w pewnych częściach OUN, która odpowiada m.in. za regulację odbioru i przetwarzania informacji oraz koncentrację, a także noradrenaliny regulującej zachowanie i odbiór zagrożeń.

Do postawienia właściwej diagnozy konieczna jest współpraca kilku specjalistów: psychologa, psychiatry, pediatry i czasem neurologa dziecięcego. U prawie 70% pacjentów cierpiących na ADHD obserwuje się przynajmniej jedną dodatkową dolegliwość na tle psychicznym, np. zaburzenia lękowe, upośledzenie umysłowe, chorobę afektywną dwubiegunową, nerwicę natręctw. Dostępne obecnie leki nie są w stanie całkowicie wyleczyć ADHD, kontrolują one jedynie objawy tego zaburzenia.

 

Amfetaminy - narkotyki stosowane w ADHD

W leczeniu objawowym ADHD stosowane są leki o działaniu psychostymulującym - głównie pochodne amfetaminy i propyloaminy. Udział w terapii tego schorzenia mają także leki przeciwdepresyjne, pobudzające receptory alfa-2-adrenergiczne i leki neuroleptyczne.

Amfetaminy to klasa substancji chemicznych używanych zarówno w medycynie, jak i w celach rekreacyjnych jako silne używki. W odpowiednich dawkach działają pobudzająco na czynność psychiczną znosząc zmęczenie, senność i poprawiając koncentrację. Działają także anorektycznie (hamują uczucie głodu, przez co podejmuje się próby leczenia otyłości z użyciem tych leków) i euforyzująco.

Mechanizm działania amfetamin polega na hamowaniu wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny przez blokowanie ich transporterów w błonie presynaptycznej oraz zwiększeniu ich uwalniania przez neurony. Nasilają one także produkcję serotoniny. Amfetaminy posiadają podobne działanie do kokainy, ale znacznie dłuższe. Już po około 4 godzinach od spożycia leku dochodzi do rozwoju zaburzeń depresyjnych z towarzyszącym lękiem. Tolerancja na amfetaminy rozwija się bardzo szybko, a długotrwałe ich stosowanie prowadzi do silnego uzależnienia. Po zaprzestaniu stosowania dochodzi do zespołu abstynencyjnego, który charakteryzuje się uczuciem głodu, zmęczenia, niepokoju i zaburzeń snu. Bardzo ważnym elementem farmakoterapii jest więc odpowiednie, indywidualne dobranie dawki i stosowanie tych leków przez najkrótszy możliwy okres czasu w celu uniknięcia uzależnienia.

 

Skutki uboczne i przedawkowanie

Pochodne amfetaminy takie jak metylofenidat, dekstroamfetamina, mieszanina soli dekstroamfetaminy i amfetaminy poprawiają koncentrację, zmniejszają nadruchliwość i impulsywność. Do działań niepożądanych należą: nerwowość, dyskinezy (nagłe, powtarzające się, mimowolne ruchy), wzrost ciśnienia tętniczego krwi i częstości akcji serca. Obserwuje się także zmniejszenie apetytu i masy ciała, bóle i zawroty głowy, bóle stawów, nadmierną potliwość, zwiększenie ryzyka wystąpienia napadów drgawkowych, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zaburzenia psychiczne, takie jak: agresja, pobudzenie, drażliwość, wahania nastroju, stany lękowe, natręctwa ruchowe polegające na powtarzaniu bezcelowych, nieprawidłowych ruchów kończyn i mięśni twarzy. Do najpoważniejszych skutków ubocznych stosowania tych leków należy psychoza amfetaminowa, która objawia się omamami czuciowymi, parestezją (drętwienie, uczucie silnego gorąca lub zimna), omamami słuchowymi i urojeniami prześladowczymi. Długotrwałe stosowanie prowadzi do zahamowania wzrostu u dzieci, rozwoju tolerancji i uzależnienia psychicznego z zaburzeniami zachowania.

 

Preparaty zawierające amfetaminy

Preparaty zawierające amfetaminy, zatwierdzone przez FDA (niektóre dostępne także w Polsce) to: Focalin, Vyvanse, Tyvense, Elvanse, Dexedrine, Dextrostat, Adderall XR, Concerta, Difumenil, Medikinet. Zazwyczaj są to mieszaniny różnych pochodnych amfetaminy, np. substancje aktywne Adderallu to w rzeczywistości  w 75% sole dekstroamfetaminy. Pozostałe 25% to inne amfetaminy.

 

Narkolepsja

Innym przykładem schorzenia, w którym wykorzystywane są pochodne amfetaminy jest narkolepsja. Jest to choroba charakteryzująca się występowaniem nadmiernej senności w ciągu dnia, utraty napięcia mięśni szkieletowych bez zaburzeń przytomności (tzw. katalepsja), porażeń przysennych polegających na paraliżu i niemożność wykonania ruchów podczas zasypiania lub po obudzeniu się pomimo zachowanej świadomości, omamów przysennych, nieprzyjemnych omamów wzrokowych, słuchowych, lęku i poczucia zagrożenia. Mimo ryzyka wystąpienia podobnych skutków ubocznych jak w przypadku stosowania w ADHD - pochodne amfetaminy umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie w ciągu dnia redukując nadmierną senność, napięcia mięśniowe i wystąpienie omamów.

 

Diagnoza ADHD i decyzja o podjęciu farmakoterapii powinna być uzasadniona wieloma szczegółowymi, specjalistycznymi badaniami. Stosowane dziś leki przynoszą pewną poprawę i łagodzą objawy, jednak poprzez silne oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy dzieci, u których dochodzi do intensywnego rozwoju - prawidłowy wybór leków i dawkowanie jest wyjątkowo ważne.

KOMENTARZE
Newsletter