Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Budowa komórki w pigułce – powtórka przed sesją
Komórka to podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna każdego organizmu, zdolna do spełniania różnych funkcji życiowych, tj. oddychania, odżywiania, rozmnażania, wzrostu. W poniższym zestawieniu, omawiamy najważniejsze organella komórkowe.

 

Jądro — najważniejsza organella komórkowa. Zbudowana z otoczki jądrowej, kariolimfy, chromatyny oraz jąderka. Otoczka jądrowa utworzona jst z  dwóch błon plazmatycznych, w których występują pory jądrowe, umożliwiające wymianę substancji pomiędzy jądrem a cytoplazmą. Zewnętrzna błona jądrowa przechodzi w błony siateczki śródplazmatycznej szorstkiej. Wnętrze jądra wypełnione jest sokiem jądrowym czyli kariolimfą, w której zanurzona jest chromatyna. Jądro pełni wiele istotnych funkcji- Kieruje czynnościami życiowymi komórki kontroluje podział komórki i w nim uczestniczy, jest nośnikiem informacji genetycznej, zawartej w kwasach nukleinowych. Jest żywym elementem komórki.

 

Ryc.1 Jądro komórkowe

Wakuole (wodniczki)  uważane są za magazyn soku komórkowego (woda z rozpuszczonymi w niej białkami, cukrami ,substancjami zapachowymi). W komórkach roślinnych, które są młode występuje kilka drobnych wakuol. W komórkach starszych - występuje jedna, duża wakuola. Stanowią martwy element komórki.

Mitochondria — uważane są za centra energetyczne komórki. Zachodzą w nich procesy oddychania komórkowego, stanowią żywy element komórki. Otoczone są dwiema błonami - zewnętrzną, wewnętrzną, przechodzącą w grzebienie (kristy).

 

Ryc.2 Mitochondrium zwierzęce

 

 

Chloroplasty — organella roślinne, odpowiedzialne za proces fotosyntezy. Zbudowane z dwóch błon, wewnątrz zawierają struktury zwane tylakoidami i lamelliami.

 

Chromoplasty — zawierają żółty lub pomarańczowo-czerwony barwnik, nadają barwę kwiatom, owocom, korzeniom (np. marchwi), są nieaktywne fotosyntetycznie

 

Leukoplasty — są bezbarwne, uczestniczą w produkcji i magazynowaniu materiałów zapasowych

Plastydy mogą przechodzić jedne w drugie, np. chloroplasty  w chromoplasty (żółknięcie liści,  dojrzewanie jabłek

 

Siateczka śródplazmatyczna: Stanowi złożony, trójwymiarowy system spłaszczonych błon, kanalików i niewielkich pęcherzyków. Występuje w dwóch zasadniczych postaciach:

  • ER szorstkie – na błonach siateczki znajdują się rybosomy; jest miejscem syntezy białek. Jej główną funkcją jest synteza białek przeznaczonych na „eksport”, stąd też licznie występuje m.in. w: komórkach nabłonka gruczołowego trzustki (wydzielają enzymy trawienne)

 

  • ER gładkie – nie posiada rybosomów na błonach; jest miejscem syntezy lipidów. Na powierzchni zewnętrznych błon nie występują rybosomy. Jej główną funkcją jest synteza lipidów

 

Rybosomy — organella służące do produkcji białek. Ultrastruktur tych nie oddziela od cytoplazmy żadna błona biologiczna. Z chemicznego punktu widzenia w rybosomach występują dwa zasadnicze składniki: rybosomalny RNA (rRNA) i białka

 

Aparat Golgiego system błon złożony z płaskich cystern, rurek i pęcherzyków, blisko związany z siateczką śródplazmatyczną, stanowiący jakby jej przedłużenie pod względem pochodzenia i funkcji. Strukturą podstawową aparatu Golgiego jest diktiosom – stos płaskich woreczków (cystern ). Na brzegach cystern tworzą się liczne rozdęcia, które odłączają się następnie w postaci kulistych pęcherzyków

Ryc. 3 Aparat Golgiego

 

 

Lizosom — system błon złożony z płaskich cystern, rurek i pęcherzyków, blisko związany z siateczką śródplazmatyczną, stanowiący jakby jej przedłużenie pod względem pochodzenia i funkcji. Strukturą podstawową aparatu Golgiego jest diktiosom – stos płaskich woreczków (cystern ). Na brzegach cystern tworzą się liczne rozdęcia, które odłączają się następnie w postaci kulistych pęcherzyków .

 

 

Tabela 1. Charakterystyka najważniejszych organelli 

 

ORGANELLA

MIEJSCE WYSTĘPOWANIA

OPIS

FUNKCJA

Ściana komórkowa

Wyłącznie rośliny

 
*zbudowana z celulozy

* warstwa zewnętrzna

*warstwa ochronna
*przepuszcza wodę, dwutlenek węgla, tlen
* wzmacnia komórkę

Błona komórkowa

Rośliny, zwierzęta

* u roślin, znajduje się wewnątrz komórki, tzn. Tuż pod ścianą komórkową
* zwierzęta- jedyna warstwa okalająca komórkę
*warstwa półprzepuszczalna, wybiórcza

*warstwa wzmiacniająca, usztywniająca
*warstwa ochronna
*udział w transporcie
*bariera między środowiskiem zewnętrznym a komórką
* odpowiada za utrzymanie homeostazy

Jądro komórkowe

Rośliny, zwierzęta

*duże, owalne

* kontroluje podstawowe parametry życiowe komórki

Błona jądrowa

Rośliny, zwierzęta

* otacza jądro
* selektywnie wybiórcza

* kontroluje przepuszczanie związków z/do jądra

Cytoplazma

Rośliny, zwierzęta

*Półprzezroczysta, płynna warstwa o konsystencji żelu, w której zawieszone są organelle

*warstwa wzmacniająca

* warstwa ochronna

Retikulum endoplazmatyczne

Rośliny, zwierzęta

*tworzy sieć połączeń wewnątrzkomórkowych

*udział w transporcie komórkowym

Rybosomy

Rośliny, zwierzęta

*występują na reticulum szorstkim

* produkcja białka

Mitochondrium

Rośliny, zwierzęta

* otoczone dwiema błonami, udział w  procesach energetycznych

* przekształca cukry w energię

Wakuola

Rośliny- kilka, bardzo duże

Zwierzęta- mała

*wypełnione płynem pęcherzyki

 * są magazynem wody, składników odżywczych

Lizosomy

Rośliny- występują bardzo rzadko
Zwierzęta- występują powszechnie

*niewielkie, otoczone membrane

*zawierają enzymy trawienne,

* udział w degradacji  

Chloroplasty

Wyłącznie u roślin

*zielone, owalne, zawierają chrolofil- udział w fotosyntezie

* zawierają tylakoidy gran i stromę, w tylakoidach zachodzi faza jasna procesu fotosyntezy 

*przekształcają energię słoneczną

 

W obrębie komórek prokariotycznych i eukariotycznych występuje wiele różnic, na poziomie komórkowym. W tabeli zestawiono najważniejsze różnice, które miedzy nimi występują. 

 

Tabela 2. Komórka prokariotyczna a eukariotyczna

ORGANELLUM

EUCARYOTA

PROKARYOTA

JĄDRO KOMÓRKOWE

Chromatyna jądrowa, jąderko, otoczka jądrowa

Nukleoid

MITOCHONDRIUM

Występują powszechnie, odpowiadają za przeprowadzenie procesu oddychania

Brak mitochondriów, występują struktury zwane mezosomami, w których zachodzi proces oddychania komórkowego

RETICULUM ENDOPLAZMATYCZNE

Powszechna, występuje w formie gładkiej i szorstkiej

Brak

LIZOSOMY

Występują w obrębie aparatu Golgiego, odpowiadają za procesy trawienia wewnątrzkomórkowego

Brak

APARAT GOLGIEGO

System spłaszczonych cystern, zwanych diktiosomami oraz pęcherzyków

Brak

CYTOZOL

Półpłynna struktura, w której zawieszone są organella i rozpuszczone składniki odżywcze

Miejsce w którym zawieszone są organella i nukleoid

RYBOSOMY

Stała sedymentacji rybosomu wynosi 80S

Stała sedymentacji rybosomu wynosi 70 S

Źródła
KOMENTARZE
Newsletter