Czym jest próchnica i jaka jest skala tego problemu w Polsce?

Powodów powstawania próchnicy może być kilka. Bez wątpienia podstawową przyczyną są bakterie nieusunięte z jamy ustnej w wyniku nieodpowiedniej higieny, a także cukier pochodzący z produktów  spożywczych. Skutki choroby mogą być groźne i nieodwracalne, ponieważ raz uszkodzona tkanka zębowa nie odrasta, a jeśli ubytki znajdą sie w pobliżu brzegu dziąsłowego, wywierają istotny wpływ na stan dziąsła i nie jest to też obojętne dla ogólnego stanu zdrowia. Trzeba zaznaczyć, że o ile chory ząb można wyleczyć, o tyle o wiele trudniej jest leczyć skutki, jakie zły stan zdrowia jamy ustnej wywiera na cały organizm. Wymienić należy tutaj zmiany w nerkach czy zmiany miażdżycowe.

Nie każdy wie, że drobnoustroje próchnicotwórcze mogą być przekazywane z jednej jamy ustnej do drugiej, a szczególnie miedzypokoleniowo, np. z matki na dziecko. Niewyleczone zęby stanowią więc zagrożenie dla młodych zębów mlecznych. Można się jednak chronić przed tym patogenem bakteryjnym, a preprofilakykę, czyli zapobieganie chorobie próchnicowej, należy podjąć już na etapie planowania macierzyństwa.

Jaki wpływ na nasze zęby ma cukier?

Cukier ma zdecydowanie negatywny wpływ na nasze zęby, ponieważ żywią się nim drobnoustroje. Wszystkie produkty zawierające węglowodany, które w łatwy sposób rozkładają się na cukry proste, są groźne dla ich powierzchni. Cukry wykorzystywane są przez bakterie płytki nazębnej, a powstające w czasie ich metabolizowania kwasy cukrowe odpowiedzialne są za próchnicę i chemiczne uszkodzenia szkliwa (erozje). Niech zainteresuje nas skład tego, co jemy. W wielu produkatach przez nas spożywanych znajduje się tzw. ukryty cukier np. słodzone jogurty, ketczup, wędliny. Sama często jestem zaskoczona, gdy znajduję go tam, gdzie bym się go nie spodziewała. Dlatego czytajmy etykiety!

Co robić, aby chronić zęby przed szkodliwym działaniem cukru?

Najlepiej wybierać te produkty spożywcze, które są szybko wymywane ze śliną, a nie oklejają zębów. Możemy też używać zamiennych środków słodzących. Jeżeli jednak decydujemy się już na słodki deser, to zawsze warto go zjeść w towarzystwie innego posiłku. Wówczas na skutek żucia wytwarza się duża ilość śliny, która neutralizuje cukry, zaburzając ich działanie. Ciekawostką jest, że po dużym deserze zjedzenie kawałka źółtego sera daje nam dodatkową ochronę poprzez regulację pH w jamie ustnej. Dobrym i prostym sposobem jest także przepłukanie ust czystą wodą. Niezwykle ważne jest też, aby stosować odpowiednią pastę do zębów.

Na co należy zwrócić uwagę przy wyborze pasty do zębów?

Bardzo istotne w pielęgnacji zębów jest używanie pasty z fluorkiem, który powoduje powstawanie takich pryzmatów szkliwa, które są mało podatne na rozpuszczanie
(fluoroapatyty). Rodzimy się z zębami, które powinny ten fluorek zawierać, potem  konieczne jest jego uzupełnianie w ciągu całego życia. Znajduje się on też np. w herbacie czy w niektórych wodach mineralnych. Ponadto fluor jest pierwiastkiem, który często jest składnikiem preparatów do higieny jamy ustnej. Trudno obecnie kupić pastę do zębów bez fluoru. Uzupełniajmy go jednak z umiarem, ale regularnie, przez całe życie.

Dla higieny jamy ustnej ważne jest także, aby myć zęby dwa razy dziennie, przede wszystkim wieczorem przed snem. W ciągu dnia warto stosować płukanki, także po obfitym posiłku. Ważne jest przy tym, żeby z powierzchni szkliwa usuwać resztki jedzenia, które, zalegając, mogą powodować próchnicę. Nie powinniśmy jednak szczotkować zebów bezpośrednio po posiłku, ponieważ szkliwo potrzebuje czasu na remineralizację. Jeżeli natychmiast po jedzeniu zastosujemy mechaniczne czyszczenie, możemy trwale naruszyć strukturę szkliwa.

Co jeszcze możemy zrobić dla zdrowia zębów i dziąseł?

Powinniśmy dbać też o stan naszej szczoteczki. Wykładnikiem stanu jej zużycia jest kształt jej głowicy. Jeżeli włókna są zniszczone, należy natychmiast kupić nową, dostosowaną do stanu dziąseł i zębów. Szczoteczka może też być źródłem reinfekcji, dlatego osoby, które często chorują lub mają różne zmiany chorobowe w jamie ustnej, powinny częściej ją wymieniać.

Ważne jest też dobre oczyszczanie i osuszanie szczoteczki po każdym użyciu.

Kluczowy jest wybór odpowiedniej pasty. W ostatnim czasie powstały produkty nowej generacji, które zawierają róźnorodne specjalne dodatki np. pasty chroniące zęby przed kwasem cukrowym dobierane pod kątem potrzeb pacjenta. U osób niepotrafiących właściwie szczotkować zębów, tym bardziej ważne jest używanie profesjonalnej pasty, która prawidłowo zadba o higienę jamy ustnej.

Ekspert PTSD: Prof. dr hab. n. med. Maria Borysewicz – Lewicka