Okoliczności sprawy:
W 2004 r., wskutek skargi Komisji, Trybunał Sprawiedliwości orzekał, że nie dokonując transpozycji do prawa wewnętrznego, najpóźniej do dnia 17 października 2002 r., dyrektywy w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO), Francja naruszyła prawo wspólnotowe.
Po wniesieniu przez Komisję skargi do Trybunału w przedmiocie braku wykonania powyższego wyroku, władze francuskie ustanowiły, w dniach 15 i 19 marca 2007 r., przepisy transponujące dyrektywę do prawa krajowego, jak również następnie przyjęły ustawę z dnia 25 czerwca 2008 dotyczącą GMO.

Po dokonaniu analizy powyższych aktów prawnych, Komisja, pismem z dnia 30 lipca 2008 r., poinformowała Trybunał, że jej zdaniem przytoczone przepisy zapewnią pełną transpozycję dyrektywy, a tym samym pełne wykonanie wyroku Trybunału. W tym samym piśmie Komisja wskazała ponadto, że jej żądanie nałożenia na Francję okresowej kary pieniężnej stało się z tego względu bezprzedmiotowe. Komisja podtrzymała natomiast żądanie nałożenia na Francje obowiązku zapłaty ryczałtu.

Trybunał ustalił, że data stanowiąca punkt odniesienia dla oceny powagi naruszenia przypadała w lutym 2006 r., kiedy to upłynął termin określony w uzasadnionej opinii Komisji, oraz że pozostaje bezsporne, iż w tym dniu, za wyjątkiem dekretu, Francja nie ustanowiła żadnych przepisów stanowiących wykonanie pierwszego wyroku, stwierdzającego uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego z 2004 r.

Orzeczenie:
Trybunał stwierdził, że nałożenie okresowej kary pieniężnej nie jest konieczne, wskazał następnie, że nałożenie ryczałtu nie powinno mieć charakteru automatycznego, ale pozostawać funkcją całokształtu cech stwierdzonego uchybienia, jak i postawy państwa członkowskiego, którego dotyczy postępowanie. Do istotnych w tym względzie czynników należą zaangażowane interesy prywatne i interes publiczny, jak i czas trwania uchybienia od wydania stwierdzającego je wyroku.

Trybunał stwierdził przede wszystkim, że powtarzalność naruszeń, jakich dopuściła się Francja w sektorze GMO, wymaga podjęcia środków odstraszających, takich jak nałożenie ryczałtu.

Po drugie, Trybunał podkreślił długi czas trwania uchybienia od momentu ogłoszenia wyroku w dniu 15 lipca 2004 r., czego nie uzasadniają żadne okoliczności niniejszej sprawy, ponieważ Francja nie może powoływać się na trudności wewnętrzne w celu uchylenia się od wykonania zobowiązań wspólnotowych. W szczególności, i przyjmując, że powołane przez rząd francuski gwałtowne demonstracje przeciwko uprawie GMO, są rzeczywiście po części powodowane wykonaniem przepisów pochodzenia wspólnotowego, państwo członkowskie nie może powoływać się na trudności pojawiające się na etapie wykonania aktu wspólnotowego, w tym trudności związane z oporem jednostek, dla usprawiedliwienia nieprzestrzegania zobowiązań i terminów wynikających z norm prawa wspólnotowego.

Po trzecie, Trybunał orzekł, że uchybienie ma charakter istotny, w szczególności ze względu na jego wpływ na interes publiczny i prywatny, ponieważ dyrektywa ma na celu zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w dziedzinie wprowadzania GMO do obrotu i zamierzonego uwalniania ich do środowiska naturalnego oraz ochronę zdrowia ludzi i środowiska naturalnego, jak również ułatwienie swobodnego przepływu GMO jako produktów lub elementów składowych produktów.

Powyższe rozważania uzasadniają nałożenie ryczałtu. W konsekwencji, nałożenie na Francję obowiązku zapłaty ryczałtu w kwocie 10 milionów EUR jest wynikiem słusznej oceny okoliczności niniejszej sprawy.

Oprac.: Konrad Kowalski
Źródło: Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich