Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Surowce kosmetyczne stosowane w preparatach rozjaśniających skórę
19.01.2011

Agnieszka Dana

Zakład Kosmetologii

Katedra Kosmetologii

Wydział Farmaceutyczny

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

90-131 Łódź, ul. Lindleya 6  

e-mail: agnieszka.dana@umed.lodz.pl

 

 

Przebarwienia skóry to zmiany konstytucjonalnego kolorytu skóry danej osoby powstałe w wyniku nierównomiernego rozłożenia melaniny w komórkach skóry. Przebarwienia mogą być genetyczne (piegi, plamy soczewicowate), hormonalne (ostuda występująca w ciąży, menopauzie, nadczynności tarczycy  oraz w trakcie stosowania pigułek antykoncepcyjnych) oraz wtórne powstające w wyniku zadziałania bodźca zewnętrznego (przebarwienia cieplne, chemiczne, mechaniczne, pozapalne, posłoneczne).

Bez względu na przyczynę powstawania przebarwień następuje pobudzenie syntezy melaniny w melanocytach. Melanocyty za pomocą wypustek dendrytycznych przekazują melanosomy (ziarenka melaniny) do otaczających keratynocytów. Zazwyczaj jeden melanocyt zaopatruje w barwnik 36 keratynocytów, co stanowi tzw. naskórkową jednostkę melaninową. Substratem w melanogenezie jest bezbarwny aminokwas tyrozyna, która przechodzi konwersję do 3,4 dihydroksyfenyloalaniny (DOPA), a następnie utlenianie do dopachinonu. Reakcje te katalizuje  enzym tyrozynaza. Następnie pod wpływem procesów modyfikujących dopachinon powstaje eumelanina i feomelanina.  Oprócz tyrozynazy w szlaku eumelaniny biorą udział białka związane z tyrozyną TRP-1, TRP-2 (tautomeraza dopachromu).

Kosmetyki rozjaśniające powinny zawierać substancje aktywne, które by w sposób kompleksowy wpływały na zmniejszenie ilości melaniny w komórkach skóry poprzez hamowanie różnych etapów syntezy melaniny, niwelowanie już istniejącego nadmiaru barwnika oraz obniżenie aktywności czynników inicjujących melanogenezę. Substancje takie można podzielić na trzy grupy:

  1. Substancje działające przed melanogenezą;
  2. Substancje działające w trakcie melanogenezy;
  3. Substancje działające po zakończonej melanogenezie;

 

Tab.1. Wybrane substancje o działaniu rozjaśniającym.

Substancje hamujące tyrozynazę

Hydrochinon

4-hydroksyanizol

Arbutyna

Aloesyna

Kwas azelainowy

Kwas kojowy

Kwas fitowy

Tyramina

Emblika (Pyllanthus emblica)

Tyrostat

Morwa

Mącznica lekarska

Borówka brusznica

Gruszyczka okrągłolistna

Pomocnik baldaszkowaty

Bergenia grubo listna i begenia sercolistna Grusza pospolita

Kalina koralowa

Majeranek

Lukrecja

Witamina C

Amid kwasu nikotynowego

Retinol

Substancje hamujące przemieszczanie melanosomów

Inhibitory proteazy serynowej

Lecytyna

Neoglikoproteiny

Soja

Amid kwasu nikotynowego

Zielona herbata

Substancje wychwytujące wolne rodniki

Kwas askorbinowy

Palmitynian kwasu askorbinowego

Lukrecja

Zielona herbata

Kwas fitowy

Substancje przyspieszające obrót skórny

α-hydroksykwasy (kwas glikolowy, cytrynowy, mlekowy, jabłkowy, winowy)

α-ketokwasy (kwas pirogronowy)

β-hydroksykwasy (kwas salicylowy)

Polihydroksykwasy (kwas glukonowy, glukonolakton, kwas laktobionowy)

 

Tyrozynaza jest najważniejszym enzymem szlaku syntezy melaniny (metaloenzym zależny od jonów miedzi). W kosmetykach rozjaśniających składniki blokujące działanie tego enzymu stanowią najważniejszą grupę substancji. Tyrozynaza ponadto jest aktywowana przez promieniowanie ultrafioletowe lub stany zapalne poprzez utlenianie grupy –SH. Dlatego też w preparatach kosmetycznych stosuje się substancje chroniące przed UV jak również działające przeciwzapalnie w celu zapobiegania stymulacji melanogenezy. 

Inną grupę składników kosmetyków rozjaśniających stanowią substancje keratolityczne, które przyspieszają usuwanie korneocytów zawierających duże ilości barwnika, jak również złuszczając warstwę rogową naskórka ułatwiają wnikanie innych substancji o działaniu rozjaśniającym (np. kwas L-askorbinowy).

Przy omawianiu preparatów rozjaśniających warto zwrócić uwagę na ekstrakt z rumianku pospolitego, który normalizuje koloryt skóry bez bezpośredniej ingerencji w aktywność tyrozynazy. Jest on bowiem antagonistą endoteliny 1. Endotelina 1  to peptyd wytwarzany przez keratynocyty pobudzone przez UV. Endotelina 1 pobudza aktywację tyrozynazy oraz proliferację samych komórek barwnikotwórczych oraz wytwarzanie przez nich wypustek cytoplazmatycznych.

Obecnie nowością stosowaną w kosmetykach jest 4-N-butylorezorcynol(Rucinol®), któryzmniejsza aktywność tyrozynazy. Ponadto hamuje TRP-1 (tyrosinase related proteine 1), które katalizuje transformację DHICA (izomer dopachinonu) w kwas karboksylowy indolochinonu, a więc tym samym zmniejsza produkcję eumelaniny. Badania wskazują, iż działa on silniej niż hydrochinon.

Ekstrakty roślinne, które znalazły zastosowanie w preparatach na przebarwienia skóry:

  • Brzoza biała Betula verrucosa,Betula pubescens;
  • Krwawnik pospolity Achillea millefolium;
  • Ogórek Cucumis sativus;
  • Piwonia drzewiasta Paeonia suffruticosa;
  • Pietruszka pospolita Petroselinum sativum;
  • Krokosz barwierski Carthamus tinctorius;
  • Cytryna Citrus limonum;
  • Grejpfrut Citrus paradisi;
  • Korkowiec amurski Phellodendron amurense;
  • Tamaryndowiec indyjski Tamarindus indica;
  • Kiwi Actinidia chinensis;
  • Drzewo balsamowe Myroxylon balsamum;
  • Glistnik jaskółcze ziele Chelidonium majus;
  • Jałowiec pospolity Juniperus communis;
  • Kokoryczka wielokwiatowa Polygonum multiflorum;
  • Krwiściąg lekarski Sanguisorba officinalis;
  • Malpigia granatolistna Malpighia punicifolia;
  • Tarczyca bajkalska Scutellaria baicalensis;
  • Truskawka Fragaria ananasa;
  • Trzcina cukrowa Saccharum officinarum;
  • Szczaw Rumex acetosa, Rumex crisous;
  • Mydlica lekarska Saponaria officinalis;
  • Mięta pieprzowa Mentha piperita;

 

Piśmiennictwo

  1. Amer M, Metwalli M.: Topical liquiritin improves melasma. Int J Dermatol 2000; 39: 299–301.
  2. Brenner M, Hearing VJ.:Modifying skin pigmentation – approaches through intrinsicbiochemistry and exogenous agents. Drug Discov Today Dis Mech2008; 5(2): e189–e199.
  3. Brud WS, Glinka R.: „Technologia kosmetyków”; Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza MA, Łódź 2001.
  4. Chaudhuri RK.: Emblica cascading antioxidant: a novel natural skin care ingredient. Skin Pharmacol Appl Skin Physiol 2002;15:374-80.
  5. Chen JS, Wei CI, Marshall MR.: Inhibition mechanism of kojic acid on polyphenol oxidase. J Agric Food Chem 1991; 39: 1897–1901.
  6. Choi S. i wsp.:  Aloesin inhibits hyperpigmentation induced by UV radiation. Clin Exp Dermatol 2002;27(6):513–515.
  7. Costa A. i wsp.: Association of emblica, licorice and belides as an alternative to hydroquinone in the clinical treatment of melasma. An Bras Dermatol 2010; 85(5): 613-20.
  8. Red. Draelos ZD, red. serii Dover JS, Alam M, red. wyd. I pol. Ignaciuk A.: „Dermatologia Kosmetyczna. Kosmeceutyki”; Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2006, 2007.
  9. Galus R, Zandecki Ł, Sajjad E, Jóźwiak J, Włodarski K.: Czynniki modulujące melanogenezę oraz metody identyfikacji zaburzeń barwnikowych. Pol. Merk. Lek., 2008, XXV, 146, 188.
  10. Glinka R.: „Receptura kosmetyczna”; Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza MA, Łódź 2003.
  11. Glinka R, Glinka M.: „Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii. Tom I”; Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza MA, Łódź 2008.
  12. Greatens A, Hakozaki T, Koshoffer A i wsp. Effective inhibition of melanosome transfer to keratinocytes by lectins and niacinamide is reversible. Exp Dermatol 2005; 14: 498–508.
  13. Jabłońska S, Chorzelski T.: „Choroby skóry. Dla studentów i lekarzy”; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997.
  14. Jurkowska S.: „Tezaurus. Substancje czynne wykorzystywane w kosmetykach”; Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza MIRIAM, Ośrodek Informatyczno-Badawczy „Ekoprzem” Sp. z o.o.; Dąbrowa Górnicza 2001.
  15.  Jones K. i wsp.: Modulation of melanogenesis by aloesin: a competitive inhibitor of tyrosinase. Pigment Cell Res 2002; 15(5):335–340.
  16. Lim JT.: Treatment of melasma using kojic acid in a gel containing hydroquinone and glycolic acid.Dermatol Surg 1999; 25(4): 282–284.
  17. Martini MC, wyd. pol. Placek W.: „Kosmetologia i farmakologia skóry”; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
  18. Minwalla L , Zhao Y, Cornelius J i wsp.: Inhibition of melanosome transfer from melanocytes to keratinocytes by lectins and neoglycoproteins in an in vitro model system. Pigment Cell Res 2001; 14: 185–194.
  19. Red. Noszczyk M.: „Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska”; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
  20. Parvez S i wsp.: Survey and mechanism of skin depigmenting and lightening agents. Phytother Res 2006; 20, 921–934.
  21. Schallreuter KU, Wood JW.: A possible mechanism of action for azelaic acid in the human epidermis. Arch Dermatol Res, 1990, 282, 168-171.
  22. Sumitra M, Manikandan P, Gayathri VS, Mahendran P, Suguna L.: Emblica officinalis exerts wound healing action through upregulation.of collagen and extracellular signal-regulated kinases(ERK1/2).Wound Repair Regen 2009; 17: 99-107.
  23. du Vivier A, wyd. pol. Majewski S.: „Atlas dermatologii klinicznej”; Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2005.
  24. Willis I.: Cutaneous heat: a potential environment al factor in the development of melasma. CosmetDermatol 2004; 17: 387-90.
  25. Yokota T i wsp.: The inhibitory effect of glabridin from licorice extracts on melanogenesis and inflammation. Pigment Cell Res, 1998, 11, 355-361.
KOMENTARZE
Newsletter