Info Day COST we Wrocławskim Centrum Badań EIT+

Siódmego marca we Wrocławskim Centrum Badań EIT+ odbyło się spotkanie informacyjne Info Day COST. Tego typu spotkanie było organizowane we Wrocławiu i w Kampusie Pracze po raz pierwszy. Założenia i zasady działania COST w krajach UE prezentowali m.in.: Katalin Alfӧldi (Senior Officer w Biurze COST w Brukseli , wcześniej pracująca m.in. jako węgierski doradca ds. nauki w UE), oraz Marek Zdanowski – Krajowy Koordynator COST w Polsce z ramienia Ministerstwa Nauki i Informatyzacji. Udzielali oni również odpowiedzi na pytania padające ze strony słuchaczy.

Czym jest COST?

Nazwa COST jest skrótem od angielskiego European Cooperation in Science and Technology, co w języku polskim tłumaczy się jako Europejski Program Współpracy w Dziedzinie Badań Naukowo‑Technicznych. Działania w ramach tego programu pozwalają badaczom z różnych krajów na inicjowanie wspólnych projektów badawczych na szczeblu europejskim. COST stanowi przede wszystkim doskonałe narzędzie do tworzenia sieci projektowych, jak również koordynowania prac badawczych. Dodatkowo jest swoistym forum, umożliwiającym nawiązywanie współpracy przez badaczy, którym nie udało się nawiązać tego typu relacji samodzielnie. Wspiera również niezwykle cenną w naukowym środowisku wymianę doświadczeń.

"COST nie zajmuje się wdrożeniami (...), koncentruje się na badaniach podstawowych oraz pracach badawczych, stanowiących pomost pomiędzy badaniami podstawowymi, a pracami rozwojowymi." ‑ mówi Marek Zdanowski. "Jak wziąć udział w przedsięwzięciach COST? Są dwie drogi. Co roku ogłaszany jest konkurs na propozycje nowych akcji. Można się również włączyć do akcji już istniejącej, co jest bardzo proste ‑ każda z nich ma charakter otwarty."

O podejmowanych w ramach COST akcjach

Akcje COST dotyczą zazwyczaj zagadnień globalnych, związanych z dziedzinami interesującymi większość krajów członkowskich UE, jak również obszarów, gdzie niezbędna jest bliska współpraca, co ma w założeniu prowadzić do harmonizacji w obrębie Unii. Zakres tematyki projektów badawczych rozpoczętych w ramach akcji COST podzielono na dziewięć kategorii:

• Biomedycyna i biologia molekularna (BMBS)
• Żywność i agrokultura (FA)
• Las i jego produkty (FPS)
• Materiały fizyczne i nanonauki (MPNS)
• Chemia, nauki i technologie molekularne (CMST)
• Nauki o Ziemi i zarządzanie środowiskiem (ESSEM)
• Informacja i technologie komunikacyjne (ICT)
• Transport i rozwój miast (TUD)
• Jednostki, społeczeństwa, kultura i zdrowie (ISCH)

Liczba projektów prowadzonych w ramach tych kategorii przez naukowców z Polski przedstawiona jest w tabeli poniżej (źródło: http://w3.cost.eu/).

Marek Zdanowski wielokrotnie podkreślił podczas spotkania, że „zanim weźmie się udział w konkursie, należy sprawdzić, jakie akcje są aktualnie realizowane. (...) Na stronach internetowych COST dostępny jest komplet informacji o każdej z nich. (...) Akcje są głównym narzędziem COST. Przez akcję należy rozumieć specyficzną sieć osób, projektów i instytucji. Badania prowadzone przez osoby uczestniczące w tej sieci muszą być finansowane przez kraj macierzysty. COST pokrywa częściowo koszty koordynacji."

Katalin Alfӧldi zwróciła uwagę na istotne wymaganie stawiane przed każdą akcją COST: "Przy każdej akcji musi współpracować co najmniej pięć państw, wspólnie tworzących sieć lokalnie finansowanych projektów badawczych, posiadających wspólny program prac na kolejne cztery lata."

Wszystkie projekty realizowane w ramach akcji COST odbywają się na podstawie tzw. Memorandum of Understanding. Jest to specyficzny rodzaj umowy, będącej wyrazem woli wspólnego koordynowania działalności badawczej dotyczącej określonego tematu oraz wymiany rezultatów badań. Działa ona na zasadzie gentleman's agreement, a nie dokumentu pociągającego za sobą skutki prawne.

Jakie zyski płyną z uczestnictwa w akcji COST?

Katalin Alfӧldi mówiła: "Finansowanie z COST obejmuje takie narzędzia jak: spotkania naukowo-organizacyjne, warsztaty i seminaria naukowe, krótkoterminowe misje naukowe, szkolenia, pomoc przy publikacjach i rozpowszechnianiu wyników."

Misje naukowe umożliwiają naukowcom m.in. wyjazd do instytucji naukowej w innym kraju w celu nawiązania dłuższej współpracy. W przypadku takiej podróży COST pokrywa normalnie do 2 500 euro wydatków, a sam wyjazd może trwać od 5 dni do 3 miesięcy. W przypadku specjalnych misji, możliwe jest uzyskanie wyższego dofinansowania. Szkolenia organizowane z pomocą COST prowadzone są zazwyczaj przez bardziej doświadczonych uczestników poszczególnych akcji dla młodszych badaczy ‑ COST udziela pomocy w zakresie organizacji takiego szkolenia, jak również przyznaje dofinansowanie. Instytucja udziela wsparcia przy upowszechnianiu prac naukowych stworzonych w ramach akcji. W przypadku ostatecznej publikacji wyników pracy możliwe jest otrzymanie nawet do 10 000 euro bezpośrednio od COST.

Nie wszystko złoto, co się świeci

Mimo że COST działa na terenie UE od dawna, to w Polsce działalność tej instytucji jest w dalszym ciągu mało znana. Znaczna część osób, która miała okazję wziąć udział w akcjach COST, jest zadowolona, chociaż nie brak również głosów krytyki. Podczas Info Day COST ze strony słuchaczy padło pytanie o to, w jaki sposób skutecznie aplikować o prowadzenie badań w ramach akcji COST. Słuchacz zarzucał, że w przypadku wysyłanych podań, nie są one poprawnie analizowane, zwrócił także uwagę na to, iż sam otrzymał negatywną odpowiedź, uzasadnioną krótkim "Nie spełnia wymagań badań podstawowych". Zarzut ten spotkał się z niezrozumieniem i oburzeniem. Ze strony osób reprezentujących COST padła następująca odpowiedź: "Jeżeli chodzi o finansowanie w ramach akcji COST, niestety nastąpiła zmiana na niekorzyść. (...) W momencie, kiedy Ministerstwo przekazało inicjatywę w tej kwestii Narodowemu Centrum Nauki, zaczęły pojawiać się problemy. Ponieważ NCN zajmuje się tylko badaniami podstawowymi, pojawiła się bariera i często wystawiane są tego typu recenzje." Marek Zdanowski dodaje: "Tego typu problem dotarł do kierownictwa, które zwróciło się z prośbą do dyrekcji NCN, aby w takich przypadkach nawiązywało współpracę przy ocenie tych projektów z dyrekcją NCBRu, a nie odrzucało ich. Jaki będzie tego rezultat ‑ nie wiem. Okaże się w przyszłości czy problem zniknie."

Formuła programu jest bardzo elastyczna i pragmatyczna ‑ pozwala na inicjowanie projektów przez samych naukowców, do których następnie mogą się włączać inne, zainteresowane kraje. Dzięki temu wiele akcji COST wytyczało drogę dla ważnych programów wspólnotowych UE. COST odgrywa obecnie ważną rolę w promowaniu rozwoju współpracy naukowo-technicznej w Europie. Przyczynia się do zwiększania synergii i tworzenia sieci, jak również pomaga w rozwoju integracji europejskiej.

Po kilkugodzinnej intensywnej dyskusji na temat Programu COST oraz prezentacji projektów infrastrukturalnych i naukowych realizowanych przez Wrocławskie Centrum Badań EIT+, uczestnicy spotkania zostali zaproszeni na spacer po Kampusie Pracze, w czasie którego mieli jedyną i niepowtarzalną szansę, aby zobaczyć nowopowstające centrum naukowo-badawcze.

red. Tomasz Domagała
Portal Biotechnologia.pl

Dodatkowe źródło:
http://kbn.icm.edu.pl/