Zapotrzebowanie na krew - życiodajny płyn wciąż rośnie. Znaleźć wystarczającą liczbę dawców jest bardzo trudne, do tego jeszcze pozostaje kwestia doboru odpowiedniej grupy oraz transportu cennej tkanki. Kłopotem pozostaje też krew bezpieczna - dotyczy to szczególnie tych obszarów, gdzie masowe są zakażenia wirusem HIV. Być może wkrótce dawcy nie będą już potrzebni.

Sztuczna krew to jedno z największych marzeń medycyny. Niestety jak dotąd również jedna z jej największych porażek. Pomimo rozwoju biotechnologii wciąż nie potrafimy stworzyć dobrze działającego zamiennika ludzkiej krwi, a to co opracowaliśmy dotąd jest nieefektywne, a często toksyczne. Problem w tym, że jeśli hemoglobinę, która we krwi zamknięta jest w czerwonych ciałkach, spróbujemy wykorzystać w postaci wolnej, to rozpada się ona do postaci, która jest bardzo szkodzi nerkom.

Sztuczna i niedoskonała

Stąd właśnie trwające od kilkudziesięciu lat poszukiwania zamiennika krwi. Idealna sztuczna krew powinna przenosić tlen tak samo sprawnie lub lepiej niż nasza własna tkanka, być dla organizmu obojętna immunologicznie, dać się łatwo transportować i pozostawać bezpieczna dla chorego.

Pierwszą substancją, która została dopuszczona do stosowania u ludzi był Fluosol. Opracowany na początku lat 80. trafił też do popkultury: nie przypadkiem android Bishop w filmie „Obcy - decydujące starcie” krwawi mlecznobiałym płynem - tak właśnie wyglądał Fluosol. Wyglądał, bo jego produkcji już zaprzestano.

Mimo, że w kolejnych latach opracowywano następne wersje sztucznej krwi, to żadna z nich nawet nie zbliżyła się jakością do oryginału. Dlatego też wielkie nadzieje wiąże się z najnowszym odkryciem Luca Douay'a z Université Pierre et Marie Curie w Paryżu. Opracował on metodę wytwarzania krwi z komórek macierzystych. Ze szpiku kostnego wolontariusza naukowcy pobrali komórki macierzyste, które hodowali w specjalnym roztworze i po namnożeniu "zmuszali" do przeobrażenia się w czerwone krwinki. Gdy udało się uzyskać ich wystarczająco dużo, komórki oznakowano i wstrzyknięto z powrotem do organizmu dawcy.

Efekt? Przełomowy. Po pięciu dniach 94% z nich nadal krążyło w krwiobiegu. Po dalszych trzech tygodniach ilość zdolnych przenosić tlen oznakowanych komórek zmniejszyła się do do 41% a 63%. To wartość odpowiadająca temu, jak szybko ulegają rozpadowi normalnie wytwarzane przez organizm komórki. Co ważne krwinki uzyskane z komórek macierzystych nie rakowacieją ani w żaden inny sposób nie ulegają degeneracji.

Anna Rita Migliaccioz Mount Sinai Medical Center w Nowym Jorku jest pod wrażeniem badań Luca Douay'a: „Pokazał, że te komórki nie mają dwóch ogonów ani rogów i mogą normalnie przeżywać w organizmie”.

Na razie problemem pozostaje efektywność produkcji - podczas eksperymentu uzyskano zaledwie dwa mililitry krwi zawierające 10 miliardów komórek. Te jednak wstępna faza badań - najważniejsze jest, że nowa metoda działa i daje nadzieję na uzyskanie zamiennika krwi pobieranej od dawców. Jeśli produkcja zostanie uruchomiona na większą skalę, dawcami komórek macierzystych będą osoby o grupie 0, bo ich krew jest przyjmowana przez organizmy wszystkich ludzi.

W poszukiwaniu sztucznej krwi

1818    Pierwsza udana transfuzja ludzkiej krwi - od męża do żony mającej poporodowy krwotok

1840    Pierwsza udana transfuzja mająca wyleczyć hemofilię

1901    Odkrycie grup krwi - A, B, 0 i AB

1915    Odkrycie, że krew substancją antyzakrzepową można przechowywać po schłodzeniu

1939    Odkrycie czynnika Rh

1982    Pierwsze testy Fluosolu w USA

1989    Dopuszczenie Fluosolu do stosowania u ludzi

2001    W RPA do użycia dopuszczono inny zamiennik krwi - Hemopure

2005    Uzyskano w pełni dojrzałe komórki krwi z komórek macierzystych pobranych ze szpiku kostnego

2006    Podczas III fazy testów klinicznych zamiennika PolyHeme stwierdzono, że zwiększa on ryzyko ataku serca

2008    Uzyskano w pełni dojrzałe komórki krwi z komórek macierzystych płodów

2011    Po raz pierwszy człowiekowi podano krwinki wyhodowane w laboratorium

Aktualnie naukowcy pracują też nad sztucznymi naczyniami krwionośnymi. 

Źródło:  www.newscientists.com

Oprac.: Magdalena Jóźwicka